Plastik atıklar, doğada yüzlerce yıl çözünmeden kalabilen ve çevreye büyük zararlar veren bir sorun olarak karşımıza çıkıyor. Plastik atıkların geri dönüştürülmesi hem doğal kaynakların korunması hem de ekonomik fayda sağlanması açısından önemli bir çözüm yolu olarak görülüyor. Peki Türkiye, geri dönüşüm ve evsel atıklar konusunda Avrupa ile kıyaslandığında ne durumda?
Türkiye, son yıllarda plastik atık ithalatında dünyada birinci sırada yer alıyor. Avrupa İstatistik Kurumu (Eurostat) verilerine göre Türkiye 2019’da 580 bin ton, 2020’de 660 bin ton, 2021’de 580 bin ton Avrupa’dan atık ithal etti. Bu rakamlar Avrupa’nın atık ihracatının yaklaşık yüzde 30’larına denk geliyor. Türkiye’nin plastik atık ithalatındaki artış trendinin nedeni ise lisanslı atık işleme tesislerinin sayısındaki artış ve ucuz hammadde temin etme imkânının ortaya çıkması olarak gösteriliyor.
Türkiye, plastik hammaddesinde dışa bağımlı bir ülke. Çukurova Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Sedat Gündoğdu’nun verdiği bilgilere göre, Türkiye her yıl 8 milyon ton plastik hammaddesi ithal ediyor. Bu oranın yüzde 9’u ise artık ithal edilen atıklarla karşılanıyor. Plastik atıkların geri dönüştürülmesiyle elde edilen hammadde, yeni plastik ürünlerin üretiminde kullanılıyor.
Ancak Türkiye’nin geri dönüşüm oranı Avrupa ile kıyaslandığında oldukça düşük. Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) rakamlarına göre Türkiye’nin geri dönüşüm oranı sadece yüzde 12. Avrupa Birliği’nde (AB) ise bu oran yüzde 41,5. Türkiye’nin geri dönüşümde geride kalmasının başlıca nedeni ise evsel atıkların kaynağından ayrıştırılmaması. Çevre ve Orman Bakanlığı’nın çevreden sorumlu eski müsteşarı ve Çevre Mühendisi Prof. Dr. Mustafa Öztürk, görevde olduğu 2004-2007 yılları arasında yaptıkları araştırmaya göre Türkiye’deki tüm çöplerin toplamının 34 milyon ton civarında olduğuna dikkat çekiyor. Bu çöplerin sadece yüzde 10’u kaynağından ayrıştırılıp toplanabiliyor.
Türkiye’nin plastik atık ithalatı ve geri dönüşüm konusunda yaşadığı sorunlar sadece ekonomik değil, aynı zamanda çevresel de. Greenpeace’in araştırmasına göre İngiltere’den Türkiye’ye gelen plastik atıkların bir kısmı Adana’da yakıldı veya çevreye atıldı. Bu durum hem hava hem de toprak kirliliğine yol açıyor. Ayrıca plastik atıkların denizlere karışması da deniz canlıları ve insan sağlığı için büyük bir tehdit oluşturuyor.
Türkiye’nin geri dönüşüm ve evsel atıklar konusunda Avrupa ile kıyaslandığında ne durumda olduğunu özetlemek gerekirse, şu noktaları belirtmek mümkün:
-Türkiye, plastik atık ithalatında dünyada birinci sırada yer alıyor.
-Türkiye, plastik hammaddesinde dışa bağımlı bir ülke.
-Türkiye’nin geri dönüşüm oranı Avrupa ile kıyaslandığında oldukça düşük.
-Türkiye’nin plastik atık ithalatı ve geri dönüşüm konusunda yaşadığı sorunlar hem ekonomik hem de çevresel.
Bu sorunların çözümü için Türkiye’nin hem plastik atık ithalatını azaltması hem de evsel atıkların kaynağından ayrıştırılması ve geri dönüştürülmesi için daha etkin politikalar uygulaması gerekiyor. (NHY, Çevre)
- Kaynakça:
- https://www.dw.com/tr/t%C3%BCrkiyenin-yeni-%C3%A7evre-sorunu-geri-d%C3%B6n%C3%BC%C5%9F%C3%BCm/a-61498695
- https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-57142579
