1 Åžubat 2021, BoÄŸaziçi Kampüsü’ne polis operasyonu ve 159 gözaltı. 2 Åžubat 2021, saat 20 dolayında Kadıköy’de gözaltı sayısı 50’yi aÅŸmış durumda. Aynı gün Ankara ve Ä°zmir’de çok sayıda gözaltı. Bu gösterilerin tümünde güvenlik güçlerinin aşırı ÅŸiddet kullanımı.
Protestolar haklı olarak genişliyor, iktidarın tepkisi de giderek şiddetleniyor. Peki protestoları bastırmak, gözaltı sayısını artırmak çare mi? Bu yol, yol değil. Çok açık.
Sorunun temeli iktidarın üniversitelere bakışında. Üniversiteleri fethetmek, kendi politikalarınıza yandaş yapmak isterseniz, üniversiteleri öldürürsünüz. Birçok ülkede yaşandı. Etkileri, maliyeti on yıllar sürüyor.
“Faiz enflasyonun nedenidir” iddiası ekonomi bilimine ne kadar aykırıysa, tüm üniversite rektörlerini tek kiÅŸinin ataması da çaÄŸdaÅŸ üniversite anlayışına o kadar aykırıdır. Tek kiÅŸinin atama yetkisi doÄŸal olarak, o kiÅŸinin dünya görüşüne ve önceliklerine göre somutlaÅŸacaktır. O kiÅŸi çeÅŸitliliÄŸe, farklı görüşlere, eleÅŸtirelliÄŸe ne kadar uzaksa, rektör seçenekleri o kadar daralacak ve sonuç “tek tip rektörler” olacaktır.
Bu yaklaşımın tam anlamıyla hayata geçirilebilmesi için birkaç yıl önce bir cumhurbaÅŸkanlığı kararnamesi ile cumhurbaÅŸkanı tek ve tam yetkili kılınmıştır. Ondan önce üniversitelerde bir “oylama ve sıralama” uygulaması vardı. Ancak o uygulamanın son yıllarında da politik tercihler belirleyici oluyordu. 2012 yılında BoÄŸaziçi’nde birinci sırada belirlenen Gülay BarbarosoÄŸlu rektörlüğe atanmıştı. Temmuz 2016’da yapılan seçimde de 403 oyun 348’ini (%86) almış olmasına raÄŸmen atanmamıştı. Benzer ÅŸekilde Ä°stanbul Teknik Ãœniversitesi’nde bir dönem rektörlük yapmış olan Muhammed Åžahin 2012’de 953 oyun 458’ini alarak birinci olmuÅŸ, ama atanmamıştı. Onun yerine 317 oy alan aday tercih edilmiÅŸti. 2016’da Ä°stanbul Ãœniversitesi’nde 2595 oyun 1202’sini alan RaÅŸit Tükel birinci olmasına karşın atanmamış, yerine 908 oy alan ikinci isim tercih edilmiÅŸti.
En büyük ve en köklü üniversitelerin seçim sonuçlarına, dolayısıyla öğretim üyelerinin tercihlerine saygı gösterilmemiÅŸti. Bu tercihleri ve tek yetkilinin atamasını eleÅŸtirenlere karşılık olarak da “seçimler üniversiteyi politize ediyor, gerginlik yaratıyor” denerek insanların aklıyla alay edilmiÅŸti.
Üniversiteleri politize eden aslında iktidarın kendisidir. FETÖ ayaklanmasını bahane ederek binlerce üniversite mensubu işten çıkartılmıştır. Aradan geçen dört yılı aşkın sürede bu kişiler kurumlarına dönememiş, büyük çoğunluğu herhangi bir üniversiteye girememiş ve verilen ceza uygulamada meslekten men cezasına dönüşmüştür.
Son bir örnek de Åžehir Ãœniversitesi’nin kapatılmasıdır. Ahmet DavutoÄŸlu’nun etkili konumda bulunduÄŸu dönemde kamu arazisi tahsis edilerek kuruluÅŸu desteklenmiÅŸ olan bu üniversite, Türkiye ölçülerinde nitelikli bir akademik kadro oluÅŸturmuÅŸtu. DavutoÄŸlu iktidar partisinden ayrılıp muhalif bir parti kurmaya giriÅŸince, birden bu üniversitenin “ekonomik sürdürülebilirlik” olanağına sahip olmadığı gerekçesiyle faaliyetine son verildiÄŸi görüldü. Binalar ve diÄŸer varlıklar Marmara Ãœniversitesi’ne devredildi. Öğrenciler vakıf üniversitesinde iken ödedikleri tutarları yeni üniversiteye ödemeye devam ettiler. Öğretim kadrosu ise, akademik yıl bittiÄŸinde, kelimenin tam anlamıyla kapı dışarı edildi. Hatta tanıdığım iki deÄŸerli bilim insanı baÅŸka bir vakıf üniversitesinde göreve baÅŸlamak üzere anlaÅŸtıktan sonra, en son aÅŸamada sözleÅŸme imzalanacağı zaman üniversite yönetimi vazgeçti.
SONUÇ: BoÄŸaziçi’nde yaÅŸanan gerilimin BoÄŸaziçi ile sınırlı olmadığını herkes biliyor. Türkiye üniversiteleri bugünkü anlayışla zaman ve güç yitiriyor. Bunu iktidara anlatmak çok güç, hatta olanaksız. Sorunu “toplumun hassasiyetleri” ile iliÅŸkilendirerek tartışma çerçevesini kaydırmak da hiçbir yarar saÄŸlamaz. Ä°ktidara anlatmak olanaksız ise, geriye tek çözüm kalır, o da bugünkü sistemi deÄŸiÅŸtirmek hedefiyle demokrasi mücadelesini ve demokrasi blokunu güçlendirmek.
ABD, İngiltere ve Almanya’da çeşitli üniversitelerde konuk araştırmacı olarak bulundu. Cumhurbaşkanı Sezer’in atamasıyla YÖK Genel Kurul üyeliğinde bulundu (2001-2005). Üniversite Öğretim Üyeleri Derneği (1993-1998) ve TÜSES Vakfı (2000-2004) başkanlığı yaptı. 2012’de katıldığı CHP’deParti Meclisi üyesi.
- Osman Kavala 2500 Gündür Hapis - 4 Eylül 2024
- Bir Televizyon Tartışması Amerika’yı Sarstı - 28 Haziran 2024
- Enflasyon Düşecek, Ama Fiyatlar Değil - 3 Haziran 2024
