Otoriter yönetimler altında seçimlerin demokratik olma sınırı

3 Nisan 2024

Seçimler, demokratik sistemlerin temelini oluştururken, otoriter yönetimler altında gerçekleştirilen seçimlerin demokratik olup olmadığı sıkça tartışılan bir konudur. Otoriter rejimlerde seçimler, genellikle iktidarı meşrulaştırma aracı olarak kullanılır ve bu durum, seçimlerin özgür ve adil olma niteliğini sorgulamayı gerektirir.

Otoriter bir yönetim altında yapılan seçimlerin demokratik olma olasılığı, bir dizi faktöre bağlıdır. Bu faktörler arasında medya üzerindeki kontrol, muhalefetin sesinin bastırılması, oy kullanma ve sayım süreçlerindeki şeffaflık eksikliği ve yargı bağımsızlığının olmaması gibi unsurlar yer alır. Bu koşullar altında, seçimlerin gerçek bir halk iradesi yansıması olup olmadığı ciddi şüpheler doğurur.

Özgür ve adil seçimler, vatandaşların iradelerini serbestçe ifade edebilmeleri, adayların eşit şartlarda yarışabilmeleri ve oyların doğru bir şekilde sayılması ve raporlanması ile mümkündür. Ancak otoriter rejimlerde, bu koşulların sağlanması zorlaşır ve seçimlerin demokratik meşruiyeti zayıflar. Seçim süreçlerinde yaşanan usulsüzlükler, hile iddiaları ve muhalefet üzerindeki baskılar, seçimlerin demokratik standartlara uygunluğunu düşürür.

Türkiye’de 31 Mart 2024 tarihinde yapılan Mahalli İdareler Genel Seçimleri’nde yaşanan itiraz süreçleri, seçimlerin demokratik olup olmadığına dair soruları beraberinde getirmiştir. Adalet ve Kalkınma Partisi’nin (AKP) seçim sonuçlarına yaptığı itirazlar ve oyların yeniden sayılması talepleri hızla karşılık bulurken, muhalefetin itiraz ve yeniden sayım taleplerinin ret edilmesi, seçim süreçlerinin şeffaflığı ve adil olup olmadığı konusunda kamuoyunda tartışmalar yaratmıştır. Bu itirazlar, seçim sonuçlarının güvenilirliği ve demokratik meşruiyeti konusunda endişeleri artırmıştır.

Seçim süreçlerinin demokratik olması, sadece oyların sayımıyla sınırlı değildir. Aynı zamanda, seçim öncesi ve sonrası dönemlerdeki politik atmosfer, medya özgürlüğü, yargı bağımsızlığı ve sivil toplumun katılımı gibi faktörler de demokratik seçimler için hayati öneme sahiptir. Otoriter yönetimler altında yapılan seçimlerin demokratik olup olmadığını değerlendirirken, bu geniş çerçeveyi göz önünde bulundurmak gerekir.

Otoriter bir yönetim altında yapılan seçimlerin demokratik olma olasılığı, seçim süreçlerinin şeffaflığı, adil ve özgür bir ortamda gerçekleşmesi ve tüm siyasi aktörlerin eşit şartlarda yarışabilmesi gibi kriterlere bağlıdır. Türkiye’deki son seçim süreçleri, bu kriterlerin sağlanıp sağlanmadığı konusunda ciddi sorgulamaları beraberinde getirmekte ve demokrasinin sınırlarını test etmektedir. Demokratik ilkelerin korunması ve güçlendirilmesi, sağlıklı bir demokrasi için elzemdir ve bu, tüm siyasi aktörlerin ve vatandaşların sorumluluğundadır.

NHY, Eda Kaya