Fransa’da Demokrasi Krizi mi?

Tarihin direngen şehirlerinden biridir Paris.Tıpkı anka kuşu gibi defalarca yansa, yakılsa da küllerinden kendini yeniden yaratan bir şehir. Kadim ve bilge bir şehir. İnsanlığın acılarını, var olma mücadelesini, düşünsel ilerleyişini, aydınlanmayı taşır yüreğinde.

Bu bilge ÅŸehir bugünlerde yine yanmakta. Paris sokakları ateÅŸler altındayken, demokrasiye dair yeni tartışmaların sesi yükseliyor. Demokrasinin beÅŸiÄŸi olarak görülen Fransa ‘da, demokrasi krizi mi yaÅŸanıyor? Sandrine Rousseau (EELV- YeÅŸiller) ; “BeÅŸinci Cumhuriyet’in sonuna gelindiÄŸi” yorumunu yaparken, birçok siyasi yapıdan ve medya kuruluÅŸlarından “referandum” çaÄŸrısı  yapılıyor. ÖrneÄŸin, Marianne dergisinin yazı iÅŸleri ekibi, ülkenin içinde bulunduÄŸu çıkmazdan demokratik bir çıkış yolu bulmak için referandum çaÄŸrısı  yaptı. Fransa’nın eski baÅŸbakanı (François Hollande döneminin) Bernard Cazeneuve’da referandum çaÄŸrısında bulundu. Bernard Cazeneuve, “emeklilik reformuna son vermek” için RIP – Référendum d’Initiative Partagée (Ortak Inisiyatif Referandumu) uygulanması çaÄŸrısını yaptı.

“Réforme Des Rétraites”, Emeklilik yasasına karşı, Ocak ayında baÅŸlayan grevler, gelinen aÅŸamada bir sokak hareketine ve sosyal harekete dönüştü. Bu yasaya gore emeklilik yaşı, 62’den, 64’ e yükselecek. Bu yasaya karşı protestolar, Paris, Marseille, Bordeaux, Lille, Strausbourg ve ülke genelinde kitlesel katılımlarla haftalardır sürüyor. Grev ve mitinglere milyonlarca insan katılıyor.

Emeklilik yasasına karşı başlayan protestoların odağına demokrasi tartışması nasıl geldi? Bu politik çıkmaz nasıl başladı? Özellikle bu hafta demokrasi tartışmaları oldukça hararetli bir hale geldi. Ve hatta inanılmaz bir politik gerginlik altında devam ediyor. Fransa siyaseti adeta sert bir fırtınanın ortasında diyebiliriz.

Bu sürecin nasıl geliÅŸtiÄŸini kısaca özetlemeye çalışayım. Senato, emeklilik reformunun son halini 193 kabul, 114 aleyhte oyla kabul ettikten sonra Ulusal Meclis’te, Anayasa’nın 49.3 maddesinin uygulanması gündeme geldi. Anayasa’nın, 49.3 maddesi nedir? Bu maddeye göre, Hükümet, yasayı oylama yapmadan yürürlüğe koyabilme yetkisine sahip. Demokrasi tartışmaları tam da bu noktadan patlak verdi, alevlendi. BaÅŸbakan Elisabeth Borne, Ulusal Meclis’te 49.3’ün uygulanacağını açıklayınca politik krizin ipleri gerildi. Meclis’te birçok milletvekili “La Marsaillais”i (Fransa ulusal marşı) yüksek sesle söyleyerek  protestoya baÅŸladı. Bu kararın ardından halk, Ulusal Meclis’in önünde toplandı. Ve sokakları tutuÅŸturan bu sosyal hareket böylece baÅŸlamış oldu.

Hükümet’in 49.3 maddesini uygulama kararının ardından ise, aşırı saÄŸcı RN (Ulusal Birlik) Grup BaÅŸkanvekili Marine Le Pen “Bu bir demokratik darbe” yorumunu yaparak meclise gensoru önergesi vereceklerini açıkladı. Bu arada bu gensoru önergesi meselesi biraz karmaşık. Åžayet gensoru önergesi Meclis gündemine gelirse, hükümetin istifasına giden bir süreç dahi yaÅŸanabilir.

DiÄŸer yanda Fransız Komünist Partisi Genel Sekreteri Fabien Roussel’da “Bu artık sadece isçiler için deÄŸil demokrasi için de mücadale” yorumunu yaptı. Muhalefet partileri genel anlamda bu kararı “demokrasiye saldırı” olarak yorumluyor.

Demokrasi tartışmalarının ortasında bir başka tartışma ve kaygı da dile getiriliyor. Bu süreç aşırı sağın güçlenmesine yol açabilir mi? Nitekim böyle bir riskin oldugunu belirtmek lazım.

BeÅŸinci Cumhuriyet, bir dönüm noktası mı yaşıyor? Demokrasinin tarihsel sürecinde farklı bir aÅŸamaya geçme isteminin sancısı mı yaÅŸanıyor? Bu soruların cevabı, Fransa’daki mücadele süreci, kendi yolunda ilerlerken belki de daha belirgin hale gelecek.

Fransa’da önümüzdeki sürecin nasıl ÅŸekilleneceÄŸine dair net yorumlar yapmak için biraz bekleyip, geliÅŸmeleri takip etmekte fayda var. Lakin, birkaç gündür yaÅŸananlar gösteriyor ki, Fransa’da bile demokrasinin fay hatları kırılgan olabiliyor. Fransa demokrasisi tarihi günler yaşıyor, bu gayet açık. Bu süreci iyi gözlemleyip, sonuçlar çıkartmak gerekecek.