Prof. Dr. Åžebnem OÄŸuz’un 21. yüzyıl faÅŸizmine iliÅŸkin deÄŸerlendirmesi

Emekli öğretim üyesi Prof. Dr. Åžebnem OÄŸuz’un deÄŸerlendirmesi, 21. yüzyıl faÅŸizminin yükseliÅŸine iliÅŸkin önemli noktalara iÅŸaret ediyor.

OÄŸuz’a göre, 21. yüzyıl faÅŸizmi, klasik faÅŸizmden farklı olarak, kapitalist krize verilen bir yanıt olarak ortaya çıkmış, işçi sınıfının geniÅŸ kitlelerini iktidara gelmeden önce de etkileyebilen, devlet zor aygıtlarıyla işçi sınıfı hareketlerini baÅŸtan önlemeyi amaçlayan, maddi faydalar saÄŸlamak yerine ideolojik motiflere dayanan, seçimleri feshederek kurumsallaÅŸmayan ve iç düşmanı yok eden fiziksel ÅŸiddet yerine onu etkisizleÅŸtiren yıldırıcı ve sembolik ÅŸiddeti öne çıkaran bir olgudur.

Oğuz, yaptığı değerlendirmede, 21. yüzyıl faşizminin klasik faşizmden altı temel farkı olduğunu belirtti. Bu farkları şu şekilde sıraladı:

• 21. yüzyıl faÅŸizmi, 1970’lerde baÅŸlayan ve 2008’de derinleÅŸen kapitalist krize verilen özgün bir yanıttır.
• Klasik faÅŸizm ancak iktidar olduktan sonra işçi sınıfının geniÅŸ kitlelerini kendi yanına çekebildi. Yeni faÅŸizm ise iktidara gelmeden önce de işçi sınıfına ulaÅŸabiliyor.
• Klasik faÅŸizmde amaç güçlü işçi sınıfı hareketlerini bastırmak iken, yeni faÅŸizm devletin zor aygıtlarıyla işçi sınıfı hareketlerinin güçlenmesini baÅŸtan önlemeyi amaçlıyor.
• Klasik faÅŸizm, korporatist düzenlemelerle işçi sınıfının bir kısmına maddi faydalar saÄŸlarken yeni faÅŸizm bunu yapamayacağı için tümüyle güvenliÄŸin ve istikrarın saÄŸlanması, dinsel motifler, patriarka ve LGBTÄ°+ karşıtlığı gibi ideolojik motiflere dayanıyor.
• Klasik faÅŸizm güçlü bir komünizm tehdidi karşısında işçi sınıfının devrimci örgütlerine karşı savaÅŸ benzeri bir ÅŸiddeti harekete geçirebilmek için liberal devlet formunu ve seçimleri feshederek kurumsallaÅŸmıştı. Yeni faÅŸizm ise komünizm tehdidinin olmadığı koÅŸullarda ÅŸekillendiÄŸi için seçimlerin askıya alınmasına gerek duymuyor.
• Yeni faÅŸizmde klasik faÅŸizmden farklı olarak iç düşmanı yok eden fiziksel ÅŸiddet yerine onu etkisizleÅŸtiren yıldırıcı ve sembolik ÅŸiddet öne çıkıyor.

OÄŸuz, 21. yüzyıl faÅŸizminin dünyada siyasal ideoloji ve parti düzeyinde yükselirken, siyasal rejim boyutunun en fazla derinleÅŸip kök saldığı ülkenin Türkiye olduÄŸunu vurguladı. 2024’e bu koÅŸullarda girildiÄŸini belirten OÄŸuz, bu koÅŸullarda dayanışma, dostluk, yoldaÅŸlık gibi deÄŸerlerin de baÅŸka türlü ÅŸekilleneceÄŸini söyledi.

Oğuz, son olarak, 21. yüzyıl faşizminin insanlığı tehdit eden bir olgu olduğunu belirterek, bu tehditten kurtulmak için mücadele edilmesi gerektiğini kaydetti.