Karar Gazetesi yazarı Ä°brahim Kahveci, Türkiye’de fiyatların Avrupa’dan daha pahalı olmasının temel nedeninin üretim sorunu deÄŸil, gelir dağılımındaki bozukluk ve oynaklık olduÄŸunu belirtti.
Kahveci, Karar Gazetesi’nde ki köşesinde, “Türkiye’de fiyatlar Avrupa’dan bile pahalı” baÅŸlıklı yazısında, sosyal medyadaki paylaşımları örnek göstererek, “Çevremdeki insanların büyük bir bölümü yeme-içme maliyetlerinin yüksekliÄŸini konuÅŸuyor. Ödenen hesaplar sadece enflasyon ile açıklanamaz. Kimse beni bir kaÅŸarlı tost için istenen ortalama 75 TL’nin maliyet ve üzerine eklenmiÅŸ makul bir kar ile ortaya çıktığına inandıramaz” dedi.
Kahveci, Türkiye’de yetiÅŸen portakalın kilosunun bahçede 3 TL iken markette 45 TL olduÄŸunu belirterek, “Ãœreticiden markete giderken taşıma ya da aracıların maliyeti bu kadar fark ettiriyor mu? Burada taşıma maliyeti yok mu? Var. Hatta baÅŸka ülkeden taşınıyor” ifadelerini kullandı. Ardından, “nasıl oluyor da Türkiye’de sudan ucuz olan tarladaki portakalı Ä°ngilizlerle aynı fiyata yemek durumunda kalıyoruz?” diye soruyor.
Kahveci, “Türkiye’de ana sorun üretim deÄŸildir” diyerek, “Benzer çarpıklık özel okullar örneÄŸinde de saklı. Efendim özel okul fiyatları uçmuÅŸ ve fiyatlar enflasyondan kat be kat fazla artmış. Oysa özel okul piyasası serbest ve her isteyen giriÅŸimci bu piyasaya girerek pastadan pay alabilir. Okul fiyatlarındaki fahiÅŸ artış yüksek kar getiriyorsa hiç şüpheniz olmasın ki derhal bu piyasaya herkes hücum edecektir. Ama ben söyleyeyim: Böyle bir ÅŸey de olmayacak. Çünkü birçok özel okulun son yıllarda battığına da bizler ÅŸahit olduk” dedi.
Kahveci, fiyatlardaki oynaklığın da bir sorun olduÄŸunu belirterek, “Mesela 2021 yılında yüzde 15 seviyelerinde gezinen enflasyon oranımız, aniden ve birden ve de tek bir kiÅŸinin inancı dolayısı ile irade beyanı ile enflasyon bir yıl içinde yüzde 85’e kadar çıkmıştır. Bu kadar oynaklık hangi ekonomide fiyatlandırma davranışını normalleÅŸtirir?” ifadelerini kullandı.
Gelir Dağılımındaki Adaletsizlik ve Vergi Reformu
Kahveci’nin yazısının ikinci bölümünde, Türkiye’nin gelir dağılımındaki adaletsizliÄŸi ele aldı. Kahveci, Türkiye’de gelir eÅŸitsizliÄŸinin çok yüksek olduÄŸunu, bunun da sosyal ve ekonomik sorunlara yol açtığını ifade etti. Kahveci, Türkiye’de en zengin yüzde 20’lik kesimin gelirinin, en fakir yüzde 20’lik kesimin gelirinin 8 katı olduÄŸunu, bu oranın Avrupa BirliÄŸi’nde ise 5 kat olduÄŸunu kaydetti. Kahveci, Türkiye’de gelir adaletsizliÄŸinin azaltılması için vergi reformu yapılması gerektiÄŸini savundu.
Kahveci, gelir dağılımı bozukluÄŸunun da bir sorun olduÄŸunu belirterek, “Şımarık zenginlik ve rantçılık da diyebiliriz. Bir sokakta 1-2 liraya ucuz ekmek almak için kuyrukta bekleyenler ile diÄŸer sokakta lüks araç alımı için sırada bekleyenler aynı ülkede yaşıyorsa o ülkede fiyatların da dengesi olamaz” dedi.
Vergi Sistemindeki Haksızlıklar
Kahveci’nin yazısının son bölümünde, Türkiye’nin vergi sistemindeki haksızlıklara dikkat çekti. Kahveci, Türkiye’de vergilerin büyük bir kısmının dolaylı vergilerden oluÅŸtuÄŸunu, bunun da tüketiciler üzerinde ağır bir yük oluÅŸturduÄŸunu söyledi. Kahveci, Türkiye’de dolaylı vergilerin toplam vergi gelirinin yüzde 65’ini oluÅŸturduÄŸunu, Avrupa BirliÄŸi’nde ise bu oranın yüzde 33 olduÄŸunu aktardı. Kahveci, Türkiye’de dolaylı vergilerin azaltılması ve doÄŸrudan vergilerin artırılması gerektiÄŸini öne sürdü.
Kahveci, yazısını ÅŸu ifadelerle bitirdi: “Ãœlkemizde ticari ahlak dahil adeta yerlerde sürünen bir toplumsal yapımız oluÅŸtu. Bunun sonucu olarak her fırsatı kendi açısından deÄŸerlendiren bir pazar yapımız da ortaya çıktı. Kısaca tezgahlardaki dengesiz fiyatlar aslında bizlerin bozulan ahlak göstergemizi de yansıtıyor. Ve unutmayalım: Balık baÅŸtan kokar.”
Ä°brahim Kahveci’nin köşe yazısını okumak için buraya tıklayabilirsiniz.
