Şili’de 1973 Darbesinin 50. Yılında Halk Sokağa Çıktı

11 Eylül 2023

Şili’nin başkenti Santiago’da binlerce kişi, 50 yıl önce General Augusto Pinochet’nin sosyalist başkan Salvador Allende’ye karşı gerçekleştirdiği askeri darbede hayatını kaybedenler için anma ve protesto gösterisi düzenledi. Polis, göstericilere tazyikli suyla müdahale ederken, göstericiler taş ve molotof kokteyliyle karşılık verdi.

Darbe, ABD desteğiyle 11 Eylül 1973’te gerçekleşti ve dünyanın seçimle başa gelmiş ilk sosyalist hükümeti devirdi. Darbe sırasında Allende silahıyla direnirken öldü. Darbenin ardından Pinochet 17 yıl süren bir diktatörlük kurdu. Bu dönemde yaklaşık 3 bin kişi öldürüldü veya kayboldu, 40 bin kişi işkence gördü veya sürgün edildi.

Göstericiler, darbe döneminde yapılan insan hakları ihlallerinin hesabının sorulmasını ve adaletin sağlanmasını istediler. Ayrıca, Pinochet döneminde uygulanan neo-liberal ekonomik politikaların toplumsal eşitsizliği artırdığını ve bugün de devam ettiğini savundular. Göstericiler, Ekim 2019’dan bu yana devam eden sosyal adalet hareketinin taleplerini de yinelediler.

Sosyal Adalet Hareketi

Şili’deki sosyal adalet hareketi, 2019 yılında başlayan ve hâlâ devam eden bir toplumsal harekettir. Bu hareket, Şili’de uzun süredir devam eden eşitsizlik, yoksulluk, adaletsizlik ve baskıya karşı halkın taleplerini dile getirmektedir. Hareketin başlangıcı, Santiago metrosunda bilet fiyatlarının artırılmasıyla oldu. Bu karara karşı öğrencilerin başlattığı protestolar, kısa sürede tüm ülkeye yayıldı. Hareketin sloganı “Bu bir bilet fiyatı değil, bir isyan” oldu.

Hareketin talepleri arasında yeni bir anayasa hazırlanması, sağlık ve eğitim reformları, asgari ücretin artırılması, yerli halkların haklarının tanınması, emeklilik sisteminin değiştirilmesi, suyun özelleştirilmesinin durdurulması gibi konular yer alıyor. Hareket aynı zamanda Pinochet diktatörlüğünün mirasını reddediyor ve demokratik bir toplum inşa etmeyi amaçlıyor.