Dünyada sosyal medya yasakları ile öne çıkan ülkeler hangileri?

11 Temmuz 2020

Sosyal medya günümüz dünyasında son derece güçlü bir iletişim aracı. Tek bir tıkla bilgi ve fikirlerin binlerce hatta milyonlarca kişiye ulaşması kısa bir süre öncesine kadar neredeyse imkansızdı. Sosyal medya insanlar arası etkileşimi artık geri dönülemeyecek şekilde değiştirdi.

Özellikle Z kuşağı olarak adlandırılan 2000 sonrası doğan gençler arasında sosyal medya X kuşağında olduğu gibi ilkokul arkadaşlarını tekrar bulmanın ya da Y kuşağı gibi mesajını daha geniş kitlelere ulaştırmanın çok ötesine geçmiş durumda. Sosyal medya Z kuşağı için yaşı daha ileri olan insanlar gibi sonradan öğrenilen bir dil değil neredeyse anadili konumunda.

Bu kuşak beğenisini, öfkesini, kaygılarını, ümitlerini, korkularını kısacası her türlü fikir ve duygularını sosyal medya üzerinden göstermeye ve bunlara kitlesellik kazandırmaya çok yatkın.

Sosyal medyanın bireylere, şirketlere, devletlere ve sivil toplum kuruluşlarına açtığı kapıların sınırı yok fakat bu açılan kapılar bazı riskleri de beraberinde getiriyor. Sosyal medya üzerinde paylaşılan bilgi ve fikirlerin kontrolü çok zor olduğu için bazı yönetimler çareyi toptan yasaklamada buluyor.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “yalanın, iftiranın, kişilik haklarına saldırının, itibar suikastlerinin alıp başını gittiği bu mecraların bir düzene sokulması şarttır. Bu millete, bu ülkeye bu tür mecralar yakışmıyor. Onun için de bir an önce biz bunları parlamentomuza getirip, parlamentomuzdan bu tür sosyal medya mecralarının tamamen kaldırılmasını, kontrol edilmesini istiyoruz” sözleri yeni bir tartışmanın fitilini ateşlerken sosyal medyayı yasaklayan diğer ülkeler hangileri sorusunu da akıllara getirdi.

Dünya genelinde sosyal medya üzerinde yasaklar uygulayan ülkelerin büyük çoğunluğunda otoriter yönetimler olması dikkat çekiyor. İşte sosyal medyaya yasaklar getiren ülkelerden öne çıkanlar:

Kuzey Kore

Kuzey Kore sosyal medyayı yasaklayan ülkelerin tartışmasız ilk sırasında yer alıyor. Dahası yasaklar sadece sosyal medya ile sınırlı değil. Ülkede ziyaret edilebilen internet sitesi sayısı 30’un altında. Kuzey Kore’de Facebook, YouTube ve Twitter 2016 yılından beri yasaklı. Ülkedeki internet kullanımı ağırlıklı olarak hükümet görevliler ve askeri personele sunulmuş durumda. Halktan da çok sınırlı sayıda kişinin internet erişimi var ve onlar da devlet tarafından izin verilen yerel ağ üzerinden izinli sitelere girebiliyor.

Eritre

Eritre Afrika’nın dış dünyaya en kapalı ülkesi olma ünvanını taşıyor. 1993 yılında bağımsızlığını kazanmasından bu yana devlet başkanı olan Isaias Awferki sık sık hem Birleşmiş Milletler hem de Uluslararası Af gibi sivil toplum kuruluşları tarafından insan hakları ihlaliyle suçlanıyor. Ülkede mobil internet erişimi tamamen yasak ve sadece “dial-up” olarak adlandırılan telefon hatları üzerinden çok yavaş internet erişimine müsade ediliyor.

Çin

Çin’deki sosyal medya kısıtlamaları dünyadaki en kapsamlı yasaklardan biri konumunda. Çin bu yasakları çok sayıda ve farklı isim altında yürürlüğe soktuğu hukuki ve idari kararlarla yapması da Pekin yönetimini ayrı bir kategoriye yerleştiriyor. Ülkede internet altyapısının gelişmiş ve kullanımının oldukça yaygın olmasına rağmen IP’lerin bloklanması, arama sonuçlarının filtrelenmesi, içeriklerin silinmesi hatta Çin karşıtı sorgulamaların yönlendirilmesi gibi uygulamalar yoğun olarak kullanılıyor. Bu nedenle ‘Siber Çin Seddi’ ifadesi yaygın olarak kullanılmaya başlandı. Ülkede Google, Facebook, Twitter, Instagram’ın yanı sıra New York Times, Wikipedia gibi binlerce yurtdışı kaynaklı site yasaklı durumda.

Suudi Arabistan

Suudi Arabistan’da binlerce internet sitesi İslam inancına aykırı olduğu gerekçesiyle yasaklı durumda. Bunun yanısıra kraliyet ailesini eleştiren içerikleri barındıran sitelere erişim de sık sık engelleniyor. Suudi Arabistan’daki tüm veri transferi İçişleri Bakanlığı tarafından kontrol edilen bir yönlendirici üzerinden geçiyor. Hükümet yasaklı sitelerin tercüme edilerek filtrelerden geçmesini sağlayan Google Translate ve Wikipedia gibi sitelere erişimi engelledi. YouTube ülkede yasaklı değil ama yerel şirketlerin bu platform üzerinde yayınladıkları içerikler sıkı denetim altında.

İran

İran’da içeriklerin şifrelendiği sosyal medya uygulamalarının neredeyse tamamı yasaklandı. 2013 yılı itibariyle dünyada en fazla ziyaret edilen 500 sitenin yaklaşık yarısına İran’dan erişim engellenmiş durumdaydı. Ayrıca Tahran yönetimi hükümet karşıtı gösteriler sırasında sık sık bölgesel ve geçici engellemelere başvuruyor.

Hindistan

Hindistan geçtiğimiz yıl sonunda Cammu Keşmir’de uyguladığı bölgesel internet kesintisini saymazsak genel olarak sosyal medya üzerinde kontrol uygulayan bir ülke olarak görülmüyor. Fakat geçtiğimiz günlerde Çin ile yaşanan sınır geriliminin ardından aralarında ülkede çok popüler olan TikTok’un da bulunduğu 59 Çin menşeli uygulamaya yasak getirdi.