Din Dersi Dayatmasıyla, Anayasa ve Çocuk Hakları İhlal Ediliyor

7 Eylül 2023

Son günlerdeki gelişmeler, Türkiye’de eğitim alanında yaşanan ciddi bir sorunu gün yüzüne çıkardı: din dersi dayatması ve eğitimin dinselleştirilme çabaları. Bu durum sadece anayasal bir suç teşkil etmekle kalmıyor, aynı zamanda çocuk haklarını, pedagojiyi ve laikliği de ihlal ediyor.

Ağustos 2023’te Milli Eğitim Bakanlığı Tebliğler Dergisi’nde yayınlanan düzenlemeye göre, ilkokul, ortaokul ve 9. ile 10. sınıflardaki öğrenciler için “din, ahlak ve değer” seçmeli ders grubundan en az bir ders seçmek zorunlu hale getirildi. Bu dersler arasında “Kur’an-ı Kerim“, “Hz. Muhammed’in Hayatı“, ve “Temel Dini Bilgiler” gibi dersler bulunuyor. Bu uygulama, öğrencilerin din eğitimi almasını zorunlu hale getirerek, diğer seçmeli ders gruplarından (“insan toplum ve bilim“, “kültür, sanat ve spor“) uzaklaştırıyor.

Bu düzenleme, anayasanın 24. maddesine aykırıdır. Anayasa, din ve ahlak eğitiminin ilke ve esaslarını belirlerken, “herkesin vicdan, ibadet ve din özgürlüğüne saygı gösterilmesi” şartını koymaktadır. Ayrıca, “kimse, devletin sosyal, ekonomik, siyasi veya hukuki temel düzenini kısmen de olsa, din kurallarına dayandırma veya siyasi veya kişisel çıkar yahut nüfuz sağlama amacıyla her ne suretle olursa olsun dini veya din duygularını yahut dince kutsal sayılan şeyleri istismar edemez ve kötüye kullanamaz” hükmünü içermektedir. Bu hükümler ışığında, siyasi iktidarın din derslerini zorunlu kılması, hem öğrencilerin vicdan özgürlüğünü hem de anayasanın laiklik ilkesini ihlal etmektedir.

Bu düzenleme aynı zamanda çocuk haklarını da ihlal etmektedir. Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin 14. maddesi, çocukların “düşünce, vicdan ve din özgürlüğüne” sahip olduğunu belirtmektedir. Bu özgürlük, “çocuğun kendi görüşünü serbestçe ifade etmesi“ni içermektedir. Dolayısıyla, çocukların din eğitimi alıp almayacaklarına kendilerinin karar vermesi gerekmektedir. Devletin bu konuda bir dayatma yapması, çocukların haklarını çiğnemek anlamına gelmektedir.

Son olarak, bu düzenleme pedagoji prensiplerini de göz ardı etmektedir. Pedagoji bilimi, eğitimin amacının bireyleri bilimsel düşünmeye teşvik etmek olduğunu vurgular. Eğitimde bilimsellik ilkesi, öğrencilere eleştirel bir bakış açısı kazandırmayı ve bilgiyi sorgulamayı amaçlar. Ancak din dersleri, bu ilkeye aykırıdır. Din dersleri, öğrencilere dogmatik bir bakış açısı sunar ve bilgiyi sorgulamaktan uzaklaştırır. Bu, eğitimin niteliğini düşürmektedir.

Bu uygulamalar, hem anayasanın hem de çocuk haklarının ihlaline yol açmaktadır. Eğitim, bilimsellik ve çocukların özgür düşünce haklarına saygı çerçevesinde şekillenmelidir.