Stonehenge, Wiltshire, Ä°ngiltere’de bulunan tarih öncesi anıt, bin yıllar boyunca sessiz bir tanık olarak zamanın akışına ÅŸahitlik etmiÅŸtir. Dairesel bir düzende yerleÅŸtirilmiÅŸ devasa taÅŸlarıyla tarihçileri, arkeologları ve ziyaretçileri her zaman büyülemiÅŸ ve meraklandırmıştır. Bu anıtın amacına dair teoriler, astronomik bir gözlemevi olmasından kutsal bir gömü alanı olmasına kadar geniÅŸ bir yelpazede yer almakta, ancak ay ile olan baÄŸlantısı biraz daha belirsiz kalmıştır.
Son araÅŸtırmalar, bu antik esrarı yeniden ilgi odağı yapmış, 2024-25 yıllarında gerçekleÅŸecek olan nadir bir ay olayı olan “büyük ay duraksaması” bilim insanlarına Stonehenge ile ayın hareketleri arasındaki iliÅŸkiyi keÅŸfetme fırsatı sunmuÅŸtur. Her 18,6 yılda bir meydana gelen bu olay, ayın doÄŸuÅŸu ve batışının ufuk çizgisi boyunca en büyük farklılığını sergilemektedir. Stonehenge’i inÅŸa eden halk için bu olay önemli olabilir ve anıtın tasarımı ve yönelimi üzerinde etkili olmuÅŸ olabilir. Bournemouth Ãœniversitesi’nden Dr. Fabio Silva, Stonehenge’in ayın uç pozisyonları ile hizalanmasının kasıtlı olabileceÄŸini öne sürmektedir.
YaklaÅŸan büyük ay duraksaması, Oxford, Leicester, Bournemouth üniversiteleri ve Kraliyet Astronomi DerneÄŸi gibi çeÅŸitli üniversite ve kuruluÅŸlardan uzmanların ortak çabasını tetiklemiÅŸtir. Onlar, bu dönemde Stonehenge’in taÅŸları ile ayın hareketleri arasındaki iliÅŸkiyi belgelemeyi amaçlamaktadırlar. Bu, antik Stonehenge yapımcılarının anıtın tasarımına ay hizalamalarını dahil edip etmediÄŸini ve eÄŸer öyleyse, ne ölçüde yaptıklarını ortaya çıkarabilir.
Stonehenge’in güneÅŸle, özellikle yaz ve kış gündönümleri sırasında olan baÄŸlantısı iyi belgelenmiÅŸ ve kutlanmıştır. Binlerce kiÅŸi, yaz gündönümünde güneÅŸin doÄŸuÅŸunu izlemek için siteye toplanır, bu da anıtın kalıcı mirasına bir övgüdür. Ancak, ayın Stonehenge üzerindeki etkisi daha az anlaşılmış ve genellikle güneÅŸ baÄŸlantıları tarafından gölgede bırakılmıştır.
Leicester Ãœniversitesi’nden arkeoastronom Prof. Clive Ruggles, Stonehenge’in mimari olarak güneÅŸle olan baÄŸlantısının açık olduÄŸunu, ancak ay ile olan baÄŸlantısının daha az net olduÄŸunu belirtmektedir. Anıt içinde bir dikdörtgen oluÅŸturan dört “istasyon taşı”, ayın uç pozisyonları ile hizalanmaktadır ve bunların amacı ve yerleÅŸtirilmelerinin kasıtlı olup olmadığı konusunda tartışmaları ateÅŸlemektedir.
Stonehenge’in muhtemel ay baÄŸlantısına yönelik araÅŸtırma sadece bir akademik arayış deÄŸildir; atalarımızın zihinlerine ve yaÅŸamlarına yapılan bir yolculuktur. Antik uygarlıkların kozmosla nasıl etkileÅŸime geçtiÄŸini, anıtsal mimari ile zamanı ve mevsimleri iÅŸaretlediklerini gösterir. Bu araÅŸtırmadan elde edilecek bulgular, bu UNESCO Dünya Mirası Alanının anlatısına yeni bir katman ekleyebilir.
Büyük ay duraksaması yaklaşırken, English Heritage halkı konuÅŸmalar, gezici bir gezegen evi, yıldız gözlem ve hikaye anlatımı oturumları gibi bir dizi etkinlikle meÅŸgul etmeyi planlamaktadır. Ayrıca, dünya çapında insanların bu tarihi ana ortak olmalarını saÄŸlamak için Stonehenge’deki en güney ay doÄŸuÅŸunun canlı yayınını da sunacaklardır.
Stonehenge’in ay ile olan baÄŸlantısının incelenmesi, evreni anlamlandırma konusunda süregelen insan arayışının bir hatırlatıcısıdır. GeçmiÅŸ ile ÅŸimdiki zaman arasında bir köprü kurar ve nesiller boyu insanlığı büyüleyen gizemleri düşünmemize davet eder. Nadir ay olayından elde edilecek bulguları beklerken, ortaya çıkabilecek vahiyler hakkında sadece spekülasyon yapabiliriz, bu da dünyanın en ünlü anıtlarından birinin hikayesini yeniden yazabilir.
NHY/ BBC News, The Guardian
