Nasıl ve Neden Okumalıyız? – Harold Bloom

“Nasıl ve Neden Okumalıyız”, okuma meselesine takıntılı, kitaplarla güçlü bir bağ kuran herkese armağan olabilecek bir kitap.

Yaşamı boyunca elliyi aşkın kitaba imza atan Amerikalı edebiyat insanı Harold Bloom ve ülkemiz okurunun yakından tanıdığı bir isim. Etkilenme Endişesi (Metis yay, çev. Ferit Burak Aydar) adlı eseri, Türkçeye çevrildiğinde oldukça sevilmiş ve ses getirmişti. Bloom’un ciddi bir akademik geçmişi, özgün çalışmaları ve kariyeri var.

Klasikler alanında lisans eğitimini tamamladıktan sonra, akademik kariyerinin ilk adımını Yale Üniversitesi’nde atmış yazar. Aynı üniversitede kıdemli profesör unvanına kadar yükselmiş ve öldüğü güne dek burada eğitim vermeye devam etmiş. Harvard’da Charles Eliot Norton Şiir Profesörü görevini üstlenmiş; Roma ve Bologna Üniversitelerinden fahri unvanlar almış. Amerikan Sanat ve Edebiyat Akademisi tarafından eleştiri alanındaki faaliyetlerinden ötürü Altın Madalya ödülüne layık bulunmuş.

Harold Bloom kitap hakkında şu ifadeleri kullanıyor:

“Bu seçki okunacak hususi bir liste olarak görülmemeli, neden okumamız gerektiğini gösteren örnek bir liste olarak değerlendirilmeli. Okuma meselesini başarıyla yürütmek için insan kendi başına okumalıdır. Tam tamına kendini öğrendikten sonra kendi yöntemi dışında daha iyi bir yöntem yoktur.”

Kitabın arka kapağındaki tanıtımında ise şunlar yazıyor:

“Yalnızlığın sağladığı büyük zevklerden biri de iyi okuyabilmektir. Bu da benim tecrübeme göre en sadra şifa zevklerden biridir. Okuma sizi öteki kılar. Bunu içinizde, arkadaşlarınızda veya arkadaşınız olabileceklerde bu şekilde yapabilir. Hayalden beslenen edebiyat öteki olmaktır ve böylece yalnızlığı da yükseltir. Sadece yeterince insan tanıyamayacağız diye değil, aynı zamanda dostlukların etkiye açık olması, azalmaya veya yok olmaya temayül etmesi, zaman, mekân ve kusurlu sempatilere yenilmesi ve ailevi veya tutkulu hayatın kederleriyle dolması ihtimalinden dolayı da okuruz.”

Harold Bloom, tecrübesi ışığında edebi metinleri okumanın işlevlerini ve faydalarını, kitapların nasıl okunması gerektiğini sade bir dille anlatıyor. Nasıl ve Neden Okumalıyız? Okuma eylemi üzerine rehber bir kitap.

Toplamda 408 sayfadan oluşan eseri dilimize Ahmet Ölmez kazandırmış ve kitap Kasım 2021 tarihi itibarıyla raflardaki yerini almış.

Kitap, “nitelikli okurluğun” yollarını işaret ediyor. Sade bir dille, hemen her okurun kitaplığında bulunabilecek kitapları masaya yatırıyor. Bir kitabı nasıl ve neden okumamız gerektiğini örneklerle gösteriyor.

Kitapta evvela “nereden başlamalı?” sorusuna bir cevap aranıyor. Okudukça, okumanın derinliğine ve zenginliğine varabilmek için gücümüzü, enerjimizi nasıl kullanmamız gerektiğini idrak ediyoruz.

Kitap beş ana bölümden oluşuyor. Öyküler, şiirler, romanlar ve piyesler başlıklar altında ayrı ayrı incelenmiş. Bloom okuru sıkmamaya, teorik bir anlatımdan ziyade sohbet eder gibi bir anlayışla yazmaya özen göstermiş. Öyküler bölümünde, sanatta mükemmele yaklaştıklarını düşündüğü Turgenyev, Çehov, Maupassant, Hemingway, Flannery O’Connor, Vladimir Nabokov, Jorge Luis Borges, Italo Calvino gibi yazarların öyküleri incelenmiş. Şiirde Blake, Robert Browning, Walt Whitman, Shelley, Keats ve John Milton gibi türe damga vuran isimler mevcut. Romanda ise Miguel de Cervantes’ten Fyodor Dostoyevski’ye, William Faulkner’dan Toni Morisson’a klasik ve modern edebiyatın öne çıkan romancılarının büyük eserleri üzerinde durulmuş. Henrik Ibsen, Oscar Wilde gibi birkaç ismin piyeslerine yer verilmiş. Bloom’un anlattığı tür ne olursa olsun, Willam Shakespeare, değerlendirmelerinde bir kerteriz noktası adeta. Bloom tüm o yazarlara ve şairlere Shakespeare’in eserlerinin ışığıyla bakıyor, baktırıyor.

Benim nasıl okumalıyız konusundaki tavsiyeme gelelim. Bu konuda altına imzamı atacağım en güzel tavsiyeyi Virginia Woolf vermiş “Birisinin bir başkasına okuma hususunda verebileceği tek tavsiye, hiçbir tavsiyeye kulak asmamasıdır.”

Hiçbir şeye ve kimseye kulak asmayın. Okuyun okuyabildiğiniz kadar. İnsanı bir taraftan çok besleyen, yalnızlaştıran, hayal gücünü artıran ve güzelliklerin kapısını açan bundan güzel başka bir eylem zor bulunur. Öncelikle kendinizi tanıyın, sonra da edebiyattaki ilgi alanlarınızı keşfedin. Bu aşamadan sonra kendi geliştirdiğimiz yöntemlerden daha iyi bir okuma yöntemi de yok çünkü.

Ve derim ki rutinler iyidir. Sen nasıl okuyorsun arkadaş diye soruyorsanız, gece okumazsam uyuyamıyorum, sabah okumazsam uyanamıyorum. Onun için gece yatarken yanımda, sağda solda kitaplar duruyor, onlardan birisine bakıp dalıp gidiyorum. Sabah kalkınca da kaldığım yerden devam edip, ondan sonra yataktan çıkıyorum. Bu çok mutluluk verici bir rutin; akşam Edip Cansever ile birlikte yataktasın, konuşuyorsun, onun yazdıklarını okuyorsun ve rüyanda sevdanın kendine özgü diliyle buluşuyorsun. Sabah uyanıyorsun Stephen King’i alıyorsun eline, üç sayfa sonra diri bir şekilde güne başlıyorsun.

A. Semih İŞEVİ
Latest posts by A. Semih İŞEVİ (see all)