Kosova’da gerginlik tırmanıyor!

4 Haziran 2023

Kosova’da son günlerde artan gerilim, bölgede yeni bir çatışma riskini gündeme getirdi. Kosova’nın kuzeyindeki Sırp nüfusun yoğun olduğu bölgelerde, etnik Arnavut belediye başkanlarının göreve gelmesiyle başlayan olaylar, Kosova polisi ve NATO barış gücü askerleri ile Sırplar arasında şiddetli çatışmalara dönüştü. Bu yazıda, Kosova’daki son gelişmelerin nedenlerini ve sonuçlarını yabancı kaynaklardan derledik.

Kosova’nın bağımsızlık ilanı ve Sırbistan’ın tepkisi

Kosova, 2008 yılında Sırbistan’dan tek taraflı olarak bağımsızlığını ilan etti. Nüfusunun yaklaşık yüzde 90’ını etnik Arnavutların oluşturduğu Kosova’nın bağımsızlığını aralarında Türkiye ve ABD’nin de bulunduğu 100 kadar ülke tanıdı. Ancak Sırbistan, Kosova’yı kendi topraklarının bir parçası olarak görmeye devam ediyor ve bağımsızlığı tanımıyor. Rusya ve Çin de Sırbistan’ın yanında yer alarak Kosova’nın bağımsızlığını reddediyor.

Kosova’nın bağımsızlık ilanından önce, 1998-1999 yılları arasında Sırplar ile Arnavutlar arasında kanlı bir savaş yaşandı. Savaşta 10 binden fazla kişi hayatını kaybetti, bir milyondan fazla kişi evsiz kaldı. NATO’nun müdahalesiyle sona eren savaşın ardından Kosova’ya uluslararası barış gücü (KFOR) konuşlandırıldı.

Kosova’nın kuzeyindeki Sırpların durumu

Kosova’nın kuzeyindeki Mitrovica, Leposavic, Zubin Potok ve Zvecan belediyelerinde Sırplar çoğunlukta. Bu bölgelerde yaşayan Sırplar, Kosova’nın bağımsızlığını tanımıyor ve Belgrad yönetimiyle bağlarını sürdürüyor. Bu nedenle bu bölgelerde Kosova hükümetinin otoritesi zayıf.

Kasım 2022’de bölgedeki Sırp yetkililer, Kosova hükümetinin baskısı altında toplu olarak istifa etti. Bu istifaların ardından bölgede geçen ay yerel seçimler yapıldı. Ancak seçimlere katılım çok düşük oldu ve seçilen belediye başkanları etnik Arnavut oldu.

Son olayların başlangıcı

Son olaylar, 28 Mayıs’ta etnik Arnavut belediye başkanlarının göreve başlamasıyla patlak verdi. Belediye başkanlarına Kosova polisi eşlik etti. Ancak bölgedeki Sırplar, seçim sonuçlarını kabul etmeyerek belediye binalarına girmelerini engellemeye çalıştı. Polis ile Sırplar arasında çatışmalar çıktı. Polis göz yaşartıcı gaz kullanarak kalabalığı dağıtmaya çalıştı.

Olayların tırmanması üzerine NATO bölgeye ilave asker gönderdi. Ancak bu da Sırpların tepkisini çekti. 31 Mayıs’ta Sırplar, NATO barış gücü askerlerinin konuşlandığı üsleri kuşattı. Askerler ile Sırplar arasında şiddetli çatışmalar yaşandı. 50’den fazla Sırp ile 30 NATO askeri yaralandı.

Tarafların tutumu ve uluslararası tepkiler

Kosova Cumhurbaşkanı Vjosa Osmani, olayları kınayarak, Kosova’nın egemenliğini ve toprak bütünlüğünü koruyacağını söyledi. Kosova Başbakanı Albin Kurti de Sırpları provokasyon yapmamaya çağırdı. Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic ise Kosova polisinin ve NATO’nun Sırplara karşı saldırgan davrandığını iddia ederek, bölgeye askeri müdahale tehdidinde bulundu.

Olaylar, uluslararası toplumun da endişesini artırdı. ABD, AB, BM ve NATO, taraflara itidal çağrısı yaparak, diyalog sürecine bağlılık vurgusu yaptı. Türkiye Dışişleri Bakanlığı da yaptığı açıklamada, olayları kınayarak, tarafları sağduyulu olmaya davet etti. Açıklamada, “Kosova Barış Gücü’nün (KFOR) olayların tırmanmasını engelleme yönündeki yapıcı rolünü takdirle karşılıyoruz. Çıkan olaylarda bazı KFOR askerlerinin hafif yaralandığını üzüntüyle öğrendik. Bölgede gerilimin azaltılması, kalıcı barış ve istikrarın tesis edilebilmesinin yegâne yöntemi, halen yürütülmekte olan diyalog sürecinde ilerleme sağlanmasıdır.” denildi. (NHY, Dış Haberler)