HDP’nin oyları TİP’e mi kaydı?

17 Mayıs 2023

14 Mayıs 2023’te yapılan genel seçimlerde Türkiye siyasi haritası büyük ölçüde değişti. Cumhurbaşkanlığı seçiminin ikinci turuna kalan Recep Tayyip Erdoğan ve Kemal Kılıçdaroğlu arasındaki yarış, 28 Mayıs’ta yapılacak. Meclis’te ise Cumhur İttifakı ve Millet İttifakı arasında bir denge kuruldu.

Seçimlerde HDP, Emek ve Özgürlük İttifakı çatısı altında Yeşil Sol Parti’nin listelerinden aday gösterdiği 62 milletvekili çıkardı. Yeşil Sol Parti ise oyların %8,8’ini alarak barajı aştı. Ancak bu sonuçlar, iki partinin de hedeflerinin gerisinde kaldığını gösteriyor.

HDP’nin oy kaybının nedenleri

HDP, 2018 seçimlerinde %11,7 oy almıştı. Bu seçimde ise oylarını %8.8’e düşürdü. HDP’nin oy kaybının başlıca nedenleri şöyle sıralanabilir:

HDP’nin CHP’ye angaje bir siyaset yürütmesi: HDP, özellikle 2019 yerel seçimlerinden itibaren CHP’yi destekleyen bir tutum sergiledi. Bu da Batı’daki seçmenlerinin CHP’ye yönelmesine yol açtı. CHP’ye oy veren seçmenler geri HDP’ye dönmedi.

HDP’nin TİP ile yaptığı ittifak: HDP, TİP ile birlikte Emek ve Özgürlük İttifakı’nı kurdu. Ancak bu ittifak modeli çok tartışmalıydı. Çünkü TİP, bazı yerlerde kendi listeleriyle seçime girdi. Bu da HDP adaylarının TİP adaylarıyla rekabet etmesine neden oldu. Bu durum hem HDP’ye hem de diğer muhalefet partilerine milletvekili kaybettirdi.

Seçim barajının %7’ye düşmesi: Seçim barajının %10’dan %7’ye inmesi hem parti yönetiminde hem de tabanda rehavet yarattı. Baraj %10 iken hem HDP tabanında hem de yönetim kadrosunda seçimlere yönelik son derece sıkı bir çalışma vardı. Tek bir oyun kaybolmaması için yoğun bir gayret gösteriliyordu. Ancak baraj %7’ye inince bu motivasyon azaldı. Ayrıca stratejik oy kullanan seçmenler de ‘Nasıl olsa baraj sorunu yok’ diyerek CHP ve TİP’e yöneldi.

HDP’nin toplumu kapsayıcı bir söylem üretememesi: HDP’nin daha yapısal bir sorunu da toplumun tamamına seslenebilecek bir dil ve politika üretme konusunda zorlanmasıdır. HDP, Kürt sorununa demokratik ve barışçıl bir çözüm bulmak için mücadele eden bir parti olarak önemli bir rol oynasa da, diğer sorunlara ve kesimlere yeterince duyarlı olamadığı eleştirisi alıyor.

Yeşil Sol Parti’nin başarısızlığının nedenleri

Yeşil Sol Parti ise bu seçimde ilk kez meclise girmeyi başardı. Ancak partinin hedeflediği oy oranının çok altında kaldığı görülüyor. Yeşil Sol Parti’nin başarısızlığının başlıca nedenleri şöyle sıralanabilir:

Yeşil Sol Parti’nin tanınmaması: Yeşil Sol Parti, 2019 yılında kurulan yeni bir parti olarak henüz toplumda yeterince tanınmıyor. Partinin programı, vizyonu ve liderleri hakkında kamuoyunda yeterli bilgi ve ilgi yok.

Yeşil Sol Parti’nin CHP ile rekabet etmesi: Yeşil Sol Parti, sosyal demokrat ve çevreci bir parti olarak CHP ile aynı seçmen kitlesine hitap ediyor. Ancak CHP, daha köklü ve güçlü bir parti olarak Yeşil Sol Parti’yi gölgede bırakıyor. CHP’ye oy veren seçmenler Yeşil Sol Parti’yi ikna edici bulmuyor.

Yeşil Sol Parti’nin HDP ile ittifak yapması: Yeşil Sol Parti, HDP ile Emek ve Özgürlük İttifakı’nın bir parçası oldu. Bu da partinin bazı potansiyel seçmenlerini uzaklaştırdı. Çünkü HDP ile ittifak yapmak, bazı kesimlerde güvenlik endişesi ve milliyetçilik tepkisi yaratıyor.

Yeşil Sol Parti’nin gündem belirleyememesi: Yeşil Sol Parti, seçim kampanyasında gündem belirleyecek ve fark yaratacak bir hamle yapamadı. Partinin öne çıkardığı konular olan ekoloji, eşitlik ve demokrasi gibi konular diğer partiler tarafından da sahiplenildi.

Sonuç

14 Mayıs 2023 seçimleri, HDP ve Yeşil Sol Parti için hayal kırıklığı yaratan bir sonuçla bitti. İki parti de hedeflerinin gerisinde kaldı ve muhalefet blokunun başarısızlığına katkıda bulundu. HDP ve Yeşil Sol Parti’nin bu sonucu iyi analiz etmesi ve özeleştiri yapması gerekiyor.