“Kucaklarda bebekler, gözlerde kararlılıkla harmanlanmış korku, kalplerde umut… Hareket ettik.” s.395
Kimlerin ellerini bıraktık, görmezden geldik? Kendi güvenli alanlarımıza sığındığımız, kabuğumuza çekilip mutluluk oyunları oynarken insanlığımızın hangi parçalarını yitirdik? Kıyılarımızda boğulan göçmenleri, sınırlarımızda sürüklenen cesetleri, günlerce yerden kaldırılamayan cenazeleri, tecavüze uğrayan kadınları, patlayan bombaları, akan kanı, yitip giden canları, yükselen çığlıkları…
Aklımızı korumak için mi gözlerimizi yumduk tüm bu olup bitenlere? Çekildiğimiz güvenli alanlarımızda güle oynaya hayatlarımızı sürdürebilmek için mi?
Reddettik, gözlerimiz kanıt aradı, gözümüze sokulan kanıtları inkâr ettik, inanmadık… İnanmak yetmeyecek, değişmek gerekecekti. Güvenli alanlarımızdan uzaklaşmak, empati kurarken kapıldığımız sahte mutluluk çemberinden çıkmamız gerekecekti.
Elimi Bırakma, bir coğrafyanın kanayan yarasının romanı. O yaradan kan sızarken okurun durduğu yeri sorgulamasını da ustalıkla başarıyor.
Özellikle Ortadoğu coğrafyasından çıkan ya da orayı anlatan eserleri biraz daha dikkatle okurum. Mısır üzerinden Ortadoğu anlatımıyla Necip Mahfuz, kitaplığımın önemli bir yerini tutar. Sokakları, kahveleri, parti binalarını, avukat yazıhanelerini, evlerin içini, çelişkileri, çatışmaları mekanlarla bağlantısını koparmadan öyle bir anlatır ki gerçekte kitabın dışında olduğunuzu unutursunuz. Eser Kemal’in anlatımında aynı tadı almış olmaktan dolayı oldukça mutlu oldum. Eser Kemal, coğrafyanın atmosferini öylesine etkili biçimde anlatıyor ki, gözlerinizi yumduğunuzda kendinizi bir an patlayan bir bombanın dumanları arasında, bir an bottan düşerek suyun karanlığına çekilen çocuğun ardından şaşkınlıkla bakan annenin çaresizliğinde buluyorsunuz.
Bitirene kadar kitabın içindeydim. Bittikten sonra da çıkmakta hayli zorlandığımı itiraf etmeliyim.
Bir kültürü bu kadar iyi anlatabilmek çoğu zaman o kültürün içinde olmakla açıklansa da yazarın başarısı bazen çok uzak olduğu yeri, zamanı, olayları, karakterleri etkileyici biçimde aktarmaktadır. Empatiyle, titiz bir araştırmayla, hiçbir unsuru dışarıda bırakmayan özeniyle kurduğu hikâyede ardı arkası kesilmeyen duygu patlamalarıyla içinden çıkmakta zorlanılan roman için Eser Kemal’i kutluyorum.
Ana karakterin (Refika) öyküsünün etrafında şekillenen olay örgüsü Suriye’nin mezhepsel ayrışmasının siyasal çatışmaya, oradan hızla silahlı çatışmalara geçişi ve şiddet sarmalının kara delik gibi tüm yaşamı içine çekmesi anlatılıyor. Kaderleri ortaklaşan karakterlerin adım adım büyüyen şiddet sarmalında katledilmeleri gözden kaçırdığımız çok önemli bir şeyi gösteriyor: Yakın geçmişte onlar da sıradanlaşmış günlük hayatlarını yaşıyor, derslerini, sınavlarını, ilişkilerini, küçük dertlerini, geçimsizliklerini, geçim dertlerini düşünüyor; ekran başında filmler, diziler izliyorlardı.
Elimi Bırakma, Refika’nın mimarlık fakültesini kazanmasıyla hızlanan sürecin bir iki yıl gibi kısa bir zamanda nasıl tersyüz olabildiğini çarpıcı biçimde aktarıyor.
Günlük hayatlarını yaşayan insanların çok kısa bir zamanda hayatlarının altüst olmasıyla birlikte kurtuluş umudu olarak topraklarından kaçmaya çalışması sırasında her karakter ayrı bir önem taşıyor, yaşadıkları ortak acılar ve farklılıklarıyla öne çıkıyorlar. Bu da örgünün sadece ana karakterler etrafında ve dar bir çerçevede kalmasını önlüyor.
Elimi Bırakma, aynı zamanda bütün bu kargaşanın ortasında yaşanan büyük bir aşkın da romanı. Çatışma ve saldırıların ortasında tüm ailesini yitiren Ali’nin Refika’ya, en yakın arkadaşlarını yitiren, annesini başka topraklara gömerek umut yolculuğunu sürdüren Refika’nın Aliye olan aşkı okunmaya değer. Böylesi bir savaşın içinde büyüyen aşk aynı zamanda kötülüğün dünyasında filizlenen güzellikleri de temsil ediyor. Refika ile Ali’nin aşkı karanlığın ortasında bir ışık, elini bıraktığımız… Karanlığa karşı aydınlığın, doğacak güzel günlerin umut ışığı, kıvılcımı yazarın tüm yaşananlara rağmen bir umut taşıdığını gösteriyor.
Arka kapakta yazıldığı gibi “Gördüğümüz ama görmezden geldiğimiz, duyduğumuz ama zihnimizde yer tutmayan ve birçoğumuz için de “Ortadoğu’dan sıradan haberler” niteliği taşıyan insani ve vicdani bir yaşam öyküsü…”
Ne okusam, diyenlere önerimdir!
Kitabın Künyesi:
Elimi Bırakma
Eser Kemal
Roman, 400 s.
Bilgi Yayınevi
Mart 2020
- Bir Coğrafyanın Kanayan Yarasının Romanı: Elimi Bırakma - 4 Nisan 2021
