“Çocukların hakkını korumayan bir dünya, kendi geleceğini karanlığa terk eder.”
20 Kasım, yalnızca takvimde yer alan bir gün değildir; insanlığın çocuklara karşı olan sorumluluğunu hatırlatan ahlaki bir duruştur. Bu tarih, 1989’da Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’nin kabul edildiği gün olarak, çocukluğun korunması gerektiğine dair evrensel bir mutabakatın sembolüdür. Bu sözleşme, çocukları küçük yetişkinler olarak değil; kendi duygu, düşünce ve değerleri olan bağımsız bireyler olarak tanımlar. Felsefesi, insanın en kırılgan hâlinin en fazla korunmaya değer olduğudur.
Çocuk haklarının temelinde şu anlayış yatar:
Bir toplumun gerçek gelişmişlik düzeyi, çocuklarına sunduğu güvenlik, sevgi, adalet ve fırsat eşitliğiyle ölçülür.
Ne var ki dünya, bu idealin oldukça gerisindedir. Çocuk hakları ihlalleri sadece savaş bölgelerinde değil, hayatın sıradanlaştığı şehirlerde, evlerde, sokaklarda ve dijital alanlarda bile yaşanıyor.
Dünyadaki Çocuk Hakları İhlallerine Bir Bakış
Bugün milyonlarca çocuk, sözleşmenin en temel maddelerinden mahrum yaşıyor:
Savaşların gölgesindeki çocuklar eğitim, barınma ve güvenlik haklarını kaybediyor; çocuk yaşta silah altına alınanlar hâlâ var.
Yoksulluk, çocukların sağlıklı beslenme, temiz suya erişim, sağlık hizmeti alma gibi en doğal haklarını elinden alıyor.
Çocuk işçiliği, dünyanın birçok bölgesinde hâlâ görünmez bir gerçeklik. Tarımda, sanayide, madenlerde, sokaklarda çalışan milyonlarca çocuk, oyun çağını omuzlarındaki yükle geçiriyor.
Zorla evlilik ve istismar, kız çocuklarının hayatını daha başlamadan tüketebiliyor.
Eğitim hakkından mahrumiyet, yüz binlerce çocuğun geleceğini neredeyse doğmadan karartıyor.
Dijital dünyadaki riskler, çocukların mahremiyetini, psikolojik güvenliğini ve kimlik gelişimini tehdit ediyor.
Çocuk haklarına dair bu ihlaller sadece birer istatistik değildir; insanlığın henüz tamamlayamadığı bir vicdan sınavının göstergeleridir.
Çocuk Hakları Günü’nün Felsefesi
Bu günün özünde üç önemli düşünsel ilke vardır:
Koruma İlkesinin Ahlakı: Her çocuk, yetişkinlerden daha savunmasız olduğu için daha fazla korunmayı hak eder. Bu, bir lütuf değil, insanlığın etik borcudur.
Katılım İlkesinin Değeri: Çocuklar sadece geleceğin değil, bugünün de aktif bireyleridir. Onları dinlemek, düşüncelerine saygı duymak ve yaşama dair kararlarda söz hakkı tanımak, demokratik kültürün temelidir.
Eşitlik İlkesi: Hiçbir çocuk; doğduğu yer, ailesinin geliri, cinsiyeti, etnik kökeni, dini ya da fiziksel özellikleri nedeniyle geride bırakılmamalıdır. Çocuk haklarının özü, fırsat eşitliğini herkes için gerçek kılmaktır.
20 Kasım, kutlamaktan çok hatırlama ve yüzleşme günüdür. Çocuk hakları ihlalleri sona ermediği sürece, bu günün anlamı tamamına ermiş sayılmaz. Çünkü çocukları korumak, sadece onların hayatını değil; toplumların vicdanını, geleceğini ve barışını da korumaktır.
Dünya çocuk hakları günü, bize bir gerçeği hatırlatır:
Daha adil, güvenli ve barışçıl bir dünya istiyorsak, işe çocuklardan başlamalıyız.
Her çocuk, potansiyeliyle insanlığın umut ışığıdır. O ışığı korumak ise hepimizin ortak görevidir.
