Yüksek enflasyon işçiye mi yoksa patrona mı yarıyor?

24 Ekim 2023

Türkiye’nin 500 büyük sanayi kuruluşunun son iki yılda kârı yüzde 425 artarken çalışan başına maaş ve ücret ödemelerinin yüzde 125 yükseldiğini ve bunun enflasyon üzerindeki etkilerini ele alacağız. Ayrıca, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in bu konudaki açıklamalarını ve Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) tespitlerini de değerlendireceğiz.

Enflasyon 2022 yılında son 20 yılın zirvesini gördü. Ekim 2022’de yıllık enflasyon yüzde 86’ya kadar çıkarken sene sonunda yıllık enflasyon 64,3 olarak gerçekleşti. Bu durum, hem ülke ekonomisi hem de halkın alım gücü için ciddi bir sorun teşkil ediyor.

Son dönemde asgari ücret ve memur maaşlarında ciddi artışlar yaşandı. Ancak Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek yaptığı ardı ardına açıklamalar ile ücret artışlarının artık böyle gitmeyeceğinin sinyallerini verdi. Eylül ayında “Bundan sonra ücret düzenlemeleri hedef enflasyona göre yapılacak” diyen Bakan Şimşek ekim ayında da yüksek ücret artışlarının yüksek enflasyona yol açtığını savundu. Şimşek’in bu açıklamasına tepkiler de gecikmedi.

Peki, yüksek enflasyon memur ve işçiye mi yoksa patronlara yarıyor? Resmi veriler ne diyor? Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) bu konudaki tespitleri neler?

İstanbul Sanayi Odası’nın (İSO) hazırladığı Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu (İSO 500) araştırmasına göre, son yıllarda patronların kâr artışı çalışan başına yaptıkları maaş ve ücret ödemelerinden çok daha yüksek olmaya başladı.

Buna göre 2018 yılında 500 kuruluşun vergi öncesi kârı 63,5 milyar lira iken bu değer 2021 yılında 219,5 milyar liraya çıkarken 2022 yılında ise 485,4 milyar TL’ye ulaştı. Aynı dönemde çalışan başına aylık maaş ve ücret ödemesi 6 bin 859 liradan 11 bin 500 liraya; son olarak da 20 bin 502’ye çıktı.

5 yılda patronların kârı 8 kat; maaş ve ücret ödemeleri 2,5 kat arttı

Yıllık değişim oranları patron ve emekçiler için artışı gösteriyor. Buna göre 2021-2022 arasındaki son 1 yılda 500 büyük sanayi kuruluşunun kârı yüzde 121 artarken aynı dönemde çalışan başına maaş ve ücret ödemeleri yüzde 78 yükseldi. Son 2 yılda ise dev patronların kârı yüzde 425 artarken işçi ödemeleri yüzde 125 yükseldi.

2017-2022 arasını kapsayan son 5 yılda ise 500 büyük sanayi kuruluşunun kârı yaklaşık 8 kat artarken çalışan başına maaş ve ücret ödemeleri ise 2,5 kat arttı.

Bu veriler, Türkiye’de gelir dağılımının giderek bozulduğunu ve patronların işçilerin emeğinden elde ettikleri rantın büyüdüğünü ortaya koyuyor. Bu durum, hem sosyal adalet hem de ekonomik istikrar açısından sürdürülebilir değil.

IMF: Ücret artışları enflasyonu tetiklemiyor

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in iddia ettiği gibi ücret artışlarının enflasyonu tetiklediği doğru mu? Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) 2022 yılı Ekim ayında yayımladığı Dünya Ekonomik Görünüm Raporu’na göre, bu iddia gerçeği yansıtmıyor.

Raporda, Türkiye’de ücretlerin enflasyonu takip ettiği, ancak enflasyonu yükseltmediği belirtiliyor. Rapora göre, Türkiye’de enflasyonun yükselmesinin nedenleri arasında döviz kuru dalgalanmaları, maliye politikasının genişlemesi, enerji fiyatlarındaki artış ve beklentilerin bozulması sayılıyor.

Raporda, Türkiye’nin enflasyonla mücadele etmesi için maliye politikasını sıkılaştırması, merkez bankasının bağımsızlığını ve güvenilirliğini artırması, yapısal reformları hayata geçirmesi ve sosyal koruma mekanizmalarını güçlendirmesi gerektiği vurgulanıyor.

Sonuç olarak, Türkiye’de yüksek enflasyonun sorumlusu memur ve işçiler değil, patronlardır. Patronların kâr hırsı ve hükümetin yanlış politikaları nedeniyle halkın alım gücü eriyor. Bu durumun değişmesi için işçi ve emekçilerin haklarını savunması ve mücadele etmesi gerekiyor.

NHY/ Euronews