Buğday ve medeniyetin derin bağı: Siyez ve Kavılca buğdayları

29 Mart 2024

İnsanlık tarihi boyunca, buğday medeniyetin şekillenmesinde kilit bir rol oynamış, toplumları, ekonomileri ve kültürleri biçimlendirmiştir. Binlerce yıl boyunca yetiştirilen buğday çeşitleri arasında, tarihi önemi ve kalıcı mirasıyla öne çıkan iki eski tahıl bulunmaktadır: Siyez (emmer) ve Kavılca.

Siyez, yani emmer buğdayı, insanlık tarihinde ilk evcilleştirilen mahsullerden biri olarak kabul edilir. Kökenleri, yaklaşık 10.000 yıl önce tarımın başladığı Güneydoğu Türkiye’deki Karacadağ’ın verimli eteklerine dayanır. Bu antik tahıl, zamanının en gelişmiş uygarlıklarından biri olan Hitit İmparatorluğu’nun gelişiminde merkezi bir rol oynamıştır. Hukuk, yönetim ve tarım alanındaki yenilikleriyle tanınan Hititler, Siyez’in beslenme ve tarımsal avantajlarından yararlanarak imparatorluklarını sürdürmüş ve genişletmişlerdir.

Kars bölgesinde bugün yetiştirilen Kavılca buğdayı da, Siyez ile aynı eski buğday grubuna ait değerli bir miras tahıldır. Kavılca, zorlu çevre koşullarına karşı direnci ve uyum kabiliyetiyle bilinir. Emmer veya kabuklu buğday olarak da adlandırılan Kavılca, Anadolu’nun tarımsal çeşitliliğine katkıda bulunmuş ve hayati bir besin kaynağı olmuştur.

Geç Hitit/Luvi dönemi, tarım ve bereketle ilişkilendirilen Fırtına Tanrısı Tarhundaš’ın, buğday başları ve üzüm salkımlarıyla betimlendiği tasvirlerle tanınır. Bu ikonografi, eski toplumlarda buğdayın kültürel ve dini önemini vurgular; burada tanrılar, halkın refahını ve bolluk dolu hasatları garanti altına almak için çağrılırdı.

Bu dönemin dikkate değer bir figürü, Tuwana Krallığı’nın Rahip Kralı Warpalawas’tır. İvriz kabartmasında ünlü bir şekilde, bolluk ve refah Tanrısı Tarhundaš’a saygılarını sunarken tasvir edilmiştir. Bu saygı gösterisi, ilahi olanla, hükümdarlık ve tarım ekonomisi arasındaki derin bağlantıyı vurgular; bu ekonomi, eski uygarlıkların omurgasıydı.

Anadolu toprakları, zengin tarihi ve tarımsal mirasıyla, sadece Siyez ve Kavılca gibi tahılları değil, medeniyetin özünü de dünyaya yaymada önemli bir rol oynamıştır. Tarımın yayılmasından kültürel uygulamaların değişimine kadar, bu tahıllar dünya çapında toplumların gelişiminde silinmez bir iz bırakmıştır.

Günümüzde, Siyez ve Kavılca’nın mirası, bu eski tahılların popülerliğinin yeniden artmasıyla devam etmektedir. Bu tahıllar, sadece tarihi önemleri için değil, aynı zamanda besin değerleri ve benzersiz tatları için de değerlidirler. Bu eski tahılları yeniden keşfederken, tarım ve medeniyet arasındaki kalıcı ilişkiyi hatırlarız – bu bağ, insanlığı çağlar boyunca ayakta tutmuştur.

NHY, Baran Direnç