Dünya genelinde birçok ülke, devlet okullarındaki tüm öğrencilere günlük olarak en az bir öğün ücretsiz yemek sağlamaktadır. Ekvador, Moğolistan, Peru ve Mısır gibi ülkeler kendi bütçeleriyle öğrencilere günlük ücretsiz yemekler sağlarken, Türkiye bu uygulamayı henüz hayata geçiremedi. Öğrencilere sağlanan ücretsiz öğünlerin eğitim üzerindeki olumlu etkileri göz önünde bulundurulduğunda, Türkiye’deki “üst düzey” ailelerin bu durumdan neden hoşnut olmadığı merak uyandırıyor.
Millî Eğitim Bakanlığı (MEB), Şubat 2023’te başlatılması planlanan ancak depolama ve lojistik sorunları nedeniyle iptal edilen ücretsiz okul yemeği uygulamasına dair yeni bir gelişme yaşanmadı. Tuzluçayır Kadınları Dayanışma Derneği’nin MEB’e açtığı davada, bakanlık hukuk müşaviri depolama sorunları ve gıda zehirlenmesi riskleriyle karşılaştıklarını, bazı “üst düzey” ailelerin bu durumdan hoşnut olmadıklarını belirtmiştir.
Uluslararası Perspektifler ve Türkiye’deki Eksiklik
Uluslararası Okul Yemekleri Koalisyonu, dünya genelinde 418 milyon çocuğa ulaşarak onlara sağlıklı öğünler sağlamaktadır. Koalisyonun hedefi, 2030 yılına kadar 724 milyon ilkokul öğrencisini kapsamak. Finlandiya ve Fransa’nın yanı sıra 90’dan fazla ülke bu inisiyatifte yer almaktadır. Örneğin, Brezilya’da öğrencilerin %92’si, Güney Afrika’da %72’si, Şili’de %68’i ve Polonya’da %41’i okullarda ücretsiz beslenmektedir. Ancak Türkiye’de bu tür bir uygulamanın eksikliği ciddi bir sorun teşkil etmektedir.
Sulukule Gönüllüleri Derneği gibi bazı sivil toplum kuruluşları, okul terkini önlemek amacıyla beslenme desteği sağlayarak bu boşluğu doldurmaya çalışmaktadır. Cumhuriyet’ten Figen Atalay’ın haberine göre, dernek, 2024-2025 öğretim yılında bir çocuğun aylık beslenmesinin 2 bin TL tuttuğunu ve bu desteğin okul kantinleriyle iş birliği içinde sağlandığını belirtmiştir. Ayrıca, TokTUT Derneği de ilköğretim öğrencileri için beslenme kutusu kampanyası yürütmektedir. Ancak bu programların daha fazla çocuğa ulaşabilmesi için bağış desteği şart.
Eğitimciler ve dernek gönüllüleri, yetersiz beslenmenin öğrencilerin derslere olan odaklanmasını zorlaştırdığını, eğitim heveslerini kırdığını ve devamsızlıkları artırdığını vurgulamaktadırlar. Ayrıca, büyüme çağındaki çocukların zihinsel, fiziksel ve sosyal gelişimlerinin akranlarına göre geri kalabileceği konusunda uyarılarda bulunmaktadırlar.
