Kadınların toprak hakları çölleşmeyi önleyebilir mi?

17 Haziran 2023

Birleşmiş Milletler (BM), bu yıl Dünya Çölleşme ve Kuraklıkla Mücadele Günü’nün temasını “Kadının toprağı, kadının hakları: Toplumsal cinsiyet eşitliği için toprak yönetimi” olarak belirledi. Bu tema, toprak kaynaklarının adil ve sürdürülebilir bir şekilde yönetilmesinin önemine dikkat çekiyor. Çünkü toprak, insanlığın en değerli varlıklarından biridir. Toprak, gıda üretimi, su temini, biyoçeşitlilik koruması ve iklim değişikliği ile mücadele gibi hayati hizmetler sağlar. Ancak topraklarımız giderek daha fazla tehdit altındadır. BM verilerine göre, dünyanın yaklaşık yüzde 40’ı çölleşme ve kuraklık riskiyle karşı karşıyadır. Bu durum, 3 milyar insanı doğrudan veya dolaylı olarak etkilemektedir.

Çölleşme ve kuraklık sorunu, özellikle gelişmekte olan ülkelerde yaşayan kadınları olumsuz etkilemektedir. Kadınlar, tarım sektöründe önemli bir rol oynamalarına rağmen, toprak haklarına erişimde ciddi engellerle karşılaşmaktadırlar. BM’ye göre, dünyada kadınların sadece yüzde 12’si kendi adına toprak sahibidir. Kadınların toprak haklarına erişimi kısıtlandığında, hem kendi hem de ailelerinin geçim kaynakları tehlikeye girer. Ayrıca kadınlar, çölleşme ve kuraklık nedeniyle göç etmek zorunda kalabilirler. Bu da onları şiddet, istismar ve ayrımcılığa daha açık hale getirebilir.

Bu nedenle, çölleşme ve kuraklıkla mücadelede kadınların güçlendirilmesi ve toprak haklarının tanınması hayati bir önem taşımaktadır. Kadınlar, toprağa bağlı yaşayan toplulukların liderleri ve koruyucularıdır. Kadınlar, toprağın verimliliğini artırmak, doğal kaynakları korumak ve iklim değişikliğine uyum sağlamak için geleneksel bilgi ve becerilere sahiptirler. Kadınların toprak yönetimine katılımı arttığında, hem ekonomik hem de sosyal faydalar sağlanabilir. BM’ye göre, kadınların toprak haklarına erişimi sağlandığında, tarımsal üretim yüzde 20 ila 30 arasında artabilir. Ayrıca kadınların geliri ve eğitim seviyesi de yükselir.

Bu bağlamda, Türkiye’nin de imzaladığı BM Çölleşme ile Mücadele Sözleşmesi’nin uygulanması büyük önem arz etmektedir. Sözleşme, çölleşme ve kuraklıkla mücadeleye yönelik ulusal eylem planlarının hazırlanmasını ve uygulanmasını öngörmektedir. Bu planlarda, kadınların toprak haklarına erişimi ve toprak yönetimine katılımı da dikkate alınmalıdır. Ayrıca kadınların kapasite geliştirme, eğitim ve danışmanlık gibi destek hizmetlerinden yararlanmaları sağlanmalıdır.

NHY

Kaynakça:

BM Çölleşme ile Mücadele Sözleşmesi. (2021). Dünya Çölleşme ve Kuraklıkla Mücadele Günü 2021. https://www.unccd.int/actions17-june-world-day-combat-desertification/2021wedd
BM Kadın Birimi. (2018). Kadınların toprak haklarına erişimi: Küresel durum, sorunlar ve fırsatlar. https://www.unwomen.org/-/media/headquarters/attachments/sections/library/publications/2018/discussion-paper-womens-access-to-land-rights-en.pdf?la=en&vs=4249
BM Kalkınma Programı. (2019). Toprak yönetiminde kadınların güçlendirilmesi: İyi uygulama örnekleri. https://www.undp.org/content/dam/rbec/docs/Women%20and%20land%20management.pdf
BM Türkiye. (2021). Dünya Çölleşme ve Kuraklıkla Mücadele Günü: Kadının toprağı, kadının hakları. https://turkey.un.org/tr/126869-dunya-collesme-ve-kuraklikla-mucadele-gunu-kadinin-topragi-kadinin-haklari
“