Bilim insanları, insan beyninde evrimsel olarak deÄŸiÅŸen ve diÄŸer primatların beyinlerinde ortak olan 100’den fazla geni belirledi. Bu genlerin insanların daha yüksek düzeyde biliÅŸsel kapasiteye sahip olmasını saÄŸladığı düşünülüyor.
İnsan beyni, diğer primatların beyinlerinden çok daha karmaşık ve gelişmiş bir yapıya sahiptir. İnsanlar, dil, mantık, problem çözme, yaratıcılık gibi bilişsel yetenekleri sayesinde diğer canlılardan ayrışır. Peki bu yeteneklerin kaynağı nedir? İnsan beyninin evrimi sırasında hangi genetik değişiklikler meydana geldi?
Bu sorulara cevap arayan Kanada’daki Toronto Ãœniversitesi’nden bir grup araÅŸtırmacı, insan beyninde evrimsel olarak deÄŸiÅŸen ve diÄŸer primatların beyinlerinde ortak olan 100’den fazla geni belirledi. Bu genlerin insanların daha yüksek düzeyde biliÅŸsel kapasiteye sahip olmasını saÄŸladığı düşünülüyor.
Araştırma sonuçları Nature Ecology & Evolution dergisinde yayımlandı.
İnsan beyninde farklı ifade edilen genler
Araştırmacılar, insan beyninin 4 akraba primatın (şempanze, goril, makak ve marmoset) beyinleriyle karşılaştırarak, farklılaşan genleri tespit ettiler. Bu genlerin insan beyninde farklı şekilde ifade edildiğini, yani farklı düzeyde aktif olduğunu gördüler.
AraÅŸtırmanın lideri moleküler biyolog Jesse Gillis, “Bu araÅŸtırma, insanlar ve diÄŸer primatların beyinleri arasındaki hücresel düzeyde farklılıkları anlamamızı saÄŸlıyor” dedi.
Araştırmacılar, primat gruplarında ortak ama insan beynindeki ifadeleri epey farklı olan toplamda 139 gen buldular. Bu genlerin insanın benzersiz bilişsel yeteneğinin kaynağı olabileceği ifade edildi.
Mutasyonlara karşı dayanaklı genler
Laboratuvar deneylerinde söz konusu genlerin mutasyonlara karşı daha dayanıklı olduğu ve fonksiyonlarının değişimlerden etkilenmediği görüldü. Gillis, aynı zamanda primatlar arasındaki genetik benzerlikleri ve farklılıkları daha ayrıntılı analiz etmek için kullanılabilecek bir veri tabanı oluşturduklarını da ekledi.
AraÅŸtırmanın baÅŸyazarı Hamsini Suresh ise ÅŸunları söyledi: “Ä°nsanlarda farklılaÅŸan genlerin deÄŸiÅŸime toleranslı olması gerekir. Bu, iÅŸlev kaybına neden olabilecek mutasyonlarına karşı müsamaha olarak kendini gösteriyor. Ä°nsan beyninde hızlı evrimsel deÄŸiÅŸime olanak tanımış.”
Araştırmacılara göre daha yüksek bilişsel işlev, insan beyin hücrelerinin zaman içinde, büyük tehdit oluşturmayan mutasyonlara uyum sağlayacağı anlamına geliyor. Bu da insan beyninin evriminin sürdüğünü gösteriyor.
