Gri alandaki cinayetler Bahriye Üçok

“Gri alan” ifadesi 90’ların askeri, şimdilerin gazetecisi Mete Yarar’a ait. BBC Türkiye için Rengin Arslan’a verdiği mükalatta (2 Eylül 2015) söylemiş bu sözleri. 90’ların Türkiye’sinin %80’nin bu gri alana yani hukuk, toplum, basın, uluslararası kuruluşların denetiminin olmadığı bir siyasal alana dahil olduğunu söylüyor Yarar: “Her ülkenin gri alanı vardır. O günlerin en büyük sıkıntısı şu, normalde bir ülkenin gri alanı yüzde beşi, yüzde altıyı geçmez. O zaman ülkenin neredeyse yüzde 80’i gri alandı. O bölgede yaşananların yüzde 80’i gri alandı. Onu oluşturanları engelleyemediğiniz müddetçe yapacağınız hiçbir şey yok.”

1990’ların faili meçhul cinayetleri, suikastları, adam kaçırmaları, Madımak’tan, Başbağlar’a kitlesel katliamları gazetecilerin ilgisini çekse de akademinin henüz (ve ne yazık ki)  ilgisini çekmedi. Doğrudan doğruya bu konuyu irdeleyen bir doktora tezi okumadım. Hiç değilse kendi arşivimde böyle bir doktora tezi yok. Elbette 90’ların siyasi tarihinden bahsederken bu konuya da değinen çalışmalar var lakin bu konuyu araştırmasının merkezine yerleştiren çalışmalar çok nadir.

1990’larda Ahmet Türk’e göre 17.000 faili meçhul cinayet yaşanmış. İçişleri Bakanlığına göre 1992-1994 yılları arasında 664 cinayet olmuş. İnsan Hakları Derneğine göre sayı 5.000 civarında. TBMMM Faili Meçhul Cinayetleri Araştırma Komisyonu Raporu’na göre 1992’de 316, 1993’te 314 faili meçhul cinayet işlenmiş. Siyasi cinayetlerin sayısındaki bu farklılıklar konusunda “öküz altında buzağı” aramanın alemi yok,  dönemin Türkiye’sindeki gri alanın genişliği neyin faili meçhul neyin adli vaka vb. olduğu konusunda net bir tanım yapmayı bile zorlaştırdığını unutmamak gerekiyor. Demem o ki “bir trafik kazası” ya da bir “yangın” bazen sadece bir trafik kazası ya da yangın olmayabiliyor; tıpkı 3 Ekim 1993’te bir evde çıkan yangında Mehmet Nasır Öğüt ile hamile eşi Eşref ve yaşları 3 ile 13 arasında değişen 7 çocuğun cesetlerinin bulunması gibi. Tıpkı 18 Mart 1994’te gözaltına alınan 4 Nisan’da serbest bırakılan ama Adliye’nin dışında nöbet tutan yakınlarının hiçbir zaman onun ön kapıdan çıktığını görmedikleri ve 10 gün sonra Diyarbakır’a 40 kilometre uzaklıkta cesedi bulunan Necati Aydın gibi. Aslında rakamlardaki farklılıklar bile bize bu konulardaki akademik araştırmaların önemini hatırlatıyor. Faili meçhulün ne olduğu konusunda bile akademik süzgeçten geçmiş bir “siyaset bilimi” tanımımızın olmadığını aklımızdan çıkarmayalım.  Akademi bu konulara girdiği, kıyısından köşesinden değindiği ender çalışmalarda bile askeri yetkililerin ya da sadece hukukun kavramlarını tekrarlamaktan ötesine geçemiyor.

Sadece faili meçhul cinayetler mi? 1990’lı yıllar aynı zamanda kamuoyunda tanınan isimlere yönelik suikastların da gündelik hayatımızın bir parçası olduğu yıllardı.  Türkiye Gazeteciler Cemiyeti’nden yararlanarak 90’lı yılların sadece gazetecilere yönelik suiakstlerini şöyle listeleyebiliriz. Ahmet Taner Kışlalı cinayetinden sonraki ilk gazeteci cinayeti ise ne yazık ki 2007’deki Hrant Dink cinayeti olacak.  Liste şöyle

Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Bahriye Üçok cinayeti de bu iklimde gerçekleşti.  Üçok siyasi ve medyatik bir kişilikti. 1971’de Cevdet Sunay’ın kontenjanından senatör seçilen Üçok 1977’de CHP’ye katılır. 12 Eylül’den sonra açılan Halkçı Partinin 1983’te kurucu üyesidir. 1983 seçimlerinde de bu partiden Ordu milletvekili olarak TBMM’ye girer 1986’dan itibaren Sosyaldemokrat Halkçı Parti üyesi olur. 90’larla birlikte hayatımıza giren özel televizyonların ilk popüler akademisyenler kuşağında yer alır Üçok. İslam, kadın başörtüsü konularında geleneksel İslamcı yorumların aksi değerlendirmeleri, muhafazakâr kesimleri “tahrik”(!) eder.

Üçok, 6 Ekim 1990 tarihinde Gaziosmanpaşa Köroğlu Caddesi 15 numaradaki evinin önünde gerçekleşir.  Gazetelerde yer alan haberlere göre suikast şu şekilde gerçekleşmiştir.  5 Ekim’de Üçok’un evine gelen Expres Kargo şirketi görevlisi (Bu görevlinin daha sonra Demokratik Toplum Partisi Genel Başkan Yardımcılığına seçilen Gülay Calap olduu iddia edildi. Hürriyet gazetesi (25.11.2007) Kargocu Kız DTP’nin Kurmayı başlıklı haberinde Üçok’un katilinin PKK olduğunun altını çizmeye özen gösterdi.) Üçok adreste bulunamadığı için kargoyu firmadan teslim almaları gerektiğine dair bir kâğıt bırakarak gider. Ertesi gün 14.30 sularında İlmi

Araştırmalar Vakfı’ndan gönderilen kargoyu teslim alıp 16.30 sularında evine gelen Üçok, kargodan şüphelenir ve kargoyu açmak için kızı Kumru’dan yanından uzaklaşmasını söyler. Evinin kapısının önünde kargo paketini açan Üçok korktuğu ile karşılaşmadığını, kargonun bir bomba değil bir kitap olduğunu görür.  Ancak bomba, kargo paketinde değil, kitabın içine yerleştirilmiştir. Kitabı incelemek için açan Bahriye Üçok orada öldürülür.

Keyifli Pazarlar

• About
• Latest Posts

Mete Kaan KAYNAR

1972 yılında Ankara’da doğan Prof. Dr. Mete Kaan Kaynar, Hacettepe Üniversitesi Kamu Yönetimi Bölümü’nden mezun oldu. Yüksek lisans ve doktorasını aynı bölümde tamamladı. Çalışmalarına bir süre Westminster Üniversitesi, Centre for Study of Democracy’de misafir araştırmacı olarak devam etti. Halen Hacettepe Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü, Siyaset ve Sosyal Bilimler Anabilim Dalı Öğretim Üyesi olarak görev yapmaktadır.

Türkiye siyasî hayatı ve kurumlarının yapısı, tarihsel dönüşümü, işlev ve işleyişlerini konu edinen çeşitli makale ve kitapların yazarlık ve editörlükleri yanında muhtelif gazete, dergi ve haber platformlarındaki güncel yazılarına da halen devam etmektedir.

Mete Kaan Kaynar, Ankara Dayanışma Akademisi Kooperatifi (ADA), Bilim, Sanat Eğitim, Araştırma ve Dayanışma Derneği (BİRARADA), Eğitim ve Bilim Emekçileri Sendikası (Eğitim-Sen) 5 Nolu Şube ve Özgür Üniversite gibi kuruluşların gönüllüsü, Devrim Deniz, Umut Nazım ve Ekin Eylem’in babasıdır.

Latest posts by Mete Kaan KAYNAR (see all)

• Seçimler çantada keklik mi? - 6 Eylül 2022
• Tayyip’in incesine Muharrem denir: Gözden geçirilmiş yeni baskı - 31 Temmuz 2022
• Bir Türkiye klasiği: Sedefli hançerler, üstüne, gülcemal resmi çizilir, karpuzdan fener, darbelerden bayram yapılır - 24 Temmuz 2022