Emeklilikte Ortalama Ömür Beklentisi ve Gerçekler: Prof. Aziz Çelik’in Açıklamaları

9 Ekim 2024

Prof. Aziz Çelik, sosyal güvenlik sistemine dair yaygın iddialara karşılık önemli bir açıklama yaparak, Türkiye’deki emeklilik sistemi hakkında yanlış bilinen bazı gerçekleri aydınlattı. Çelik, sosyal güvenlik sisteminin “aktif-pasif oranı”na dayalı çöküş senaryolarının liberal çevreler tarafından uzun süre ileri sürüldüğünü, ancak bu iddiaların gerçekleri yansıtmadığını belirtti.

Çelik, geçmişteki tartışmalarda dört çalışana bir emekli düşmemesi halinde sistemin çökeceğini savunanların bu tezi çürüttüklerini ve böyle bir kuralın olmadığını gösterdiklerini vurguladı. Avrupa’da ortalama aktif-pasif oranının 1,7 olduğunu dile getiren Çelik, Türkiye’de emeklilik sistemine yönelik bu tür yanlış iddiaların artık sürdürülemez olduğunu ifade etti.

Ancak bu kez, emeklilerin az çalıştığı ve emeklilik sürecinde uzun yıllar maaş aldığı yönündeki yeni iddiaların dile getirildiğini belirten Prof. Çelik, bu argümanın da gerçeği yansıtmadığını söyledi.

Emeklilik Sonrası Ortalama Ömür Beklentisi

Çelik’e göre, emeklilik yaşı ya da genel ömür beklentisinden ziyade, emeklilik sonrası ömür beklentisi önem taşıyor. Asıl sorulması gereken sorunun, insanların iş hayatını sonlandırdıktan sonra kaç yıl daha yaşadığı olduğunu dile getiren Çelik, “İnsani soru budur” ifadeleriyle emeklilik tartışmalarında finansal sürdürülebilirlik yerine insan yaşamının önceliklendirilmesi gerektiğini savundu.

Türkiye’deki emeklilik sonrası yaşam beklentisi, OECD ortalamasının altındadır. OECD verilerine göre Türkiye’de erkekler emeklilik sonrası ortalama 18,1 yıl, kadınlar ise 23,6 yıl yaşamaktadır. Bu oran OECD ortalamasında erkeklerde 19,5 yıl, kadınlarda ise 23,8 yıl olarak belirlenmiştir. Yunanistan, İspanya, Fransa ve İtalya gibi ülkelerde bu oranlar çok daha yüksektir. Örneğin Yunanistan’da erkeklerde 19,1 yıl, kadınlarda 25,5 yıl, İspanya’da ise erkeklerde 22 yıl, kadınlarda 26,5 yıl olarak hesaplanmıştır.

Uluslararası Karşılaştırmaların Yanılgıları

Çelik, emeklilik sisteminde uluslararası karşılaştırmaların dikkatli yapılması gerektiğini belirterek, çalışma süreleri, ücret düzeyi, iş güvencesi ve çalışma koşulları gibi faktörlerin dikkate alınması gerektiğini vurguladı. Bu faktörler hesaba katıldığında, Türkiye’de emeklilerin 35-40 yıl boyunca emekli maaşı alıp rahat bir hayat sürdüğü yönündeki iddiaların asılsız olduğunu söyledi.

Emeklilik süresinin ve beklenen yaşam ömrünün tüm dünyada arttığını ve artmasının gerektiğini savunan Prof. Çelik, insanların ömür boyu şirketler için çalışmak zorunda olmadığını dile getirdi.

Prof. Aziz Çelik’in bu açıklamaları, Türkiye’deki sosyal güvenlik sistemi üzerine yapılan tartışmaların insan yaşamı ve sosyal haklar çerçevesinde ele alınması gerektiğine işaret ediyor. Emeklilik sonrası ömür beklentisinin OECD ortalamalarının altında seyrettiği Türkiye’de, emeklilerin uzun yıllar maaş alarak sistem üzerinde yük oluşturduğu iddiası, gerçek verilere dayanmıyor.