Dünyaya yaklaşan bir cisim atmosfere girmeden 2 saat önce tespit edildi

22 Mart 2022

Geçtiğimiz günlerde Grönland yakınlarında denize düşen küçük bir asteroidin dünyaya çarpmadan iki saat önce tespit edilebilmesi Amerikan Uzay ve Havacılık Ajansı’nın (NASA) gezegen savunma sisteminin önemli bir mesafe katettiğini gösterdi.

Dünyaya yaklaşan yabancı bir cismin dünyaya çarpma rotasında olduğunun bir bilim insanı tarafından keşfedilmesi ve sonrasında gelişen olaylar bir çok filme konu oldu. Fakat bu defa benzer bir durum gerçek hayatta yaşandı.

11 Mart gecesi Budapeşte yakınlarındaki Konkoly Gözlemevi’nin Piszkéstető Dağı İstasyonu’nda Krisztin Sarneczky, uzayı izlerken kariyeri boyunca dünyaya yakın geçen 64’üncü cismi keşfetti.

İlk etapta cismin hızının ya da parlaklığının olağan dışı olmadığını düşünen Sarneczky, yarım saat sonra cismin normalden daha hızlı bir şekilde dünyaya doğru geldiğini fark etti.

Her ne kadar bir felaket senaryosunun ilk sahneleri gibi görünse de keşfedilen asteroidin yaklaşık 2 metre boyunda olması tehlikeli bir durum olmadığını gösterdi.

Sarneczky, bu olayla ilgili “hayatım boyunca böyle bir keşfin hayalini kurdum ama imkansız gibi bir şeydi,” diyor.

Bilim insanı sadece yeni bir asteroid keşfetmekle kalmadı, bunu dünyaya çarpmadan önce tespit etti. Böyle bir keşif daha önce sadece dört defa yapılabilmişti.

2022 EB5 olarak adlandırılan cisim zararsız olsa da NASA’nın gezegeni olası çarpışma rotasındaki uzay cisimlerinden korumak için geliştirdiği sistemlerin test edilmesi adına önemli bir tecrübe oldu.

Uzay bilimi ile uğraşanların kullandığı Scout isimli yazılım, tespit edilen cisimlerin tahmini çarpma süresi ve noktasını tespit ediyor.

2022 EB5’i tespit eder etmez Sarneczky’nin Scout’a yüklediği bulgular analiz edildi. Keşfedilmesinden sadece iki saat sonra dünyaya çarpacak olmasına rağmen yazılım 2022 EB5’in Grönland’ın doğu açıklarında atmosfere gireceğini tespit etti.

11 Mart 09:23 Greenwich saatiyle o bölgede atmosfere girdi ve havada parçalandı.

Boyutlarının küçük olması nedeniyle EB5’in etkisi fazla hissedilmedi. Fakat 2013 yılında Rusya’da Chelyabinsk şehri üzerinde havada parçalanan asteroid 470 kilotonluk TNT patlamasına eşdeğer bir patlamaya yol açmış ve parçalanan camlar nedeniyle bin 200 kişi yaralamıştı.

Scout yazılımının bir asteroidin rotasını doğru bir şekilde tespit edebilmesi gelecekte dünyaya yönelen bir cismin yeterli bir süre varken keşfedilmesi halinde dünya üzerinde nereyi etkileyeceğini tespit edebileceği ve gerekli uyarılar yapılabileceğini gösterdi.

Normalde bir asteroidin varlığını ispat etmek için bir kaç farklı gözlem gerektiriyor. Ama bu cismin tehlikeli boyutlarda olması halinde bu süreçler karar alma mekanizmalarını gerektiriyor. 2017 yılında devreye giren Scout isimli yazılımı geliştiren mühendislerden Davide Farnocchia, Scout yazılımını bu nedenle geliştirdiklerini belirtiyor.