Dünyanın En Eski Tapınağı Mısır Piramitlerinden En Az 7300 Yıl Önce Yapıldı

1 Eylül 2021

12.000 yıldan daha uzun bir süre önce inşa edilen antik anıt, MÖ 10.000 civarında büyük bir kozmik olaya tanık olmuş (ve muhtemelen hayatta kalmış) bilinmeyen bir kültür tarafından dikilmiştir.

Yaklaşık 12.000 yıl önce, bugün Türkiye’de bulunan gizemli bir insan, çok tonlu taşları karmaşık daireler halinde dikerek, şimdi gezegenin yüzeyindeki en eski tapınak olarak kabul edilen tapınağı oluşturdu. Sadece eski değil, eski. Aslında, Göbekli Tepe olarak bilinen ve Potbelly Tepesi anlamına gelen antik tapınak, MÖ 10. binyıl civarında inşa edilmiş; bu, Mısır piramitlerinin en eskisinden en az 7.300 yıl önce geldiği anlamına gelir.

Göbekli Tepe arkeolojik alanı, şu anda Türkiye Güneydoğu Anadolu bölgesinde yer almaktadır. Şanlıurfa’dan yaklaşık 12 kilometre (7 mil) uzaklıkta bulunan antik tapınağın çoğu, şimdi 15 metreden daha yüksekte yükselen yapay bir höyükle kaplı yüzeyin altında gizli kalır.

Tam olarak orada, tarihin kaydedilmediği bir zamanda, tarihin bilmediği eski bir grup insan, şimdiye kadar jeofizik araştırmalarla tespit edilen 20 daire içinde 200’den fazla karmaşık sütun dikti.

Sahadaki sütunların her biri devasa, havaya en az altı metre (yaklaşık 20 fit) yükseliyor. Ancak en merak edilen özelliği sütunların ağırlığıdır; uzmanlar, sütunların her birinin 10 ton ağırlığında olduğunu ortaya çıkardı.

12.000 yıldan daha uzun bir süre önce, eski bir grup insanın bu kadar büyük taşları nasıl çıkardığı, naklettiği ve yerleştirdiği derin bir gizem olmaya devam ediyor. Daha da büyük gizem, tarihçilere göre, böylesine karmaşık bir sitenin yalnızca yerel avcı-toplayıcılar tarafından inşa edilmiş olmasıdır. Ancak Göbekli Tepe’nin karmaşıklığı, tasarımı ve boyutu, sitenin son küresel felaket sırasında ortadan kaybolmuş olabilecek bir uygarlık tarafından inşa edilmiş olabileceği ihtimaline işaret ediyor.

Alanın kendisi olağanüstü, ancak daha da fazlası, tüm alanın içine gizlendiği gizemli aura. Göbekli Tepe’deki megalitik sütunların her biri, görünüşe göre ana kayadan oyulmuş yuvalara yerleştirildi.

Uzmanların Çanak Çömlek Öncesi Neolitik B’ye (PPNB) ait olduğunu söylediği ikinci aşama, inşaatçıların zeminleri cilalı kireçle kaplanmış dikdörtgen odalarda duran sütunları diktiği yerdir.

Hâlâ bilmediğimiz nedenlerden dolayı, tüm yerleşim Çanak Çömlek Öncesi Neolitik B’den (PPNB) sonra terk edilmiş ve gömülmüştür. Daha genç yapılar klasik zamanlara aittir. Karbon tarihlemesinin ortaya çıkardığı gibi, uzmanların gözünden kaçmaya devam eden nedenlerden dolayı, sitenin duvarları Taş Devri sırasında bilerek doldurulmuştur.

Tüm sitenin farklı dini ve törensel faaliyetlerin gerçekleştirildiği bir tür antik tapınak olduğu kabul edilse de, herhangi bir yerde siteye atıfta bulunan yazılı kayıt bulunmadığından yapının tam işlevinin ne olduğunu kesin olarak söyleyemeyiz. .
Bununla birlikte, Göbekli Tepe’nin engin boyutu ve çok daha küçük olması nedeniyle büyük önem taşıdığını biliyoruz, ancak benzer olmasına rağmen civarda bulunan 9 tapınak, Göbekli Tepe’nin bir tür “merkezi tapınak” olarak hizmet ettiği ihtimaline işaret ediyor gibi görünüyor.

Göbekli Tepe, tarihin bir hazinesidir.

Etkileyici stratigrafisi, en eskisi 12.000 yıldan daha eskiye dayanan sayısız yüzyıllık faaliyetin kanıtıdır.

Mısır piramitlerinden en az 8.500 yıl önceye dayanan antik bir yerleşim yeri olan
Göbekli Tepe’nin megalitik T-Şekilli Sütunları.

Göbekli Tepe’nin etkileyici düzeni

Site, yapıların yaşına göre üç katmana ayrılmıştır. Üçüncü katman, Göbekli Tepe tarihinin en eski kısımlarını gösterir ve bu, 10 ila 30 metre çapında herhangi bir yerde dairesel bileşiklerin görünümünü gördüğümüz zamandır. Katman III’ün en dikkate değer özelliği, masif iç duvarların içine doğru bir şekilde yerleştirilmiş masif T-şekilli kireçtaşı sütunların varlığıdır.

Şimdiye kadar, arkeolojik kazılar bu tür dört yapı ortaya çıkardı, ancak sitenin araştırmaları hala yüzeyin altında en az 16 benzer yapı olduğunu gösteriyor. Yapıların her birinin yaklaşık sekiz sütuna sahip olduğuna inanılıyor, bu da yalnızca Göbekli Tepe’de toplam 200 sütun olduğunu düşündürüyor.

Devasa kayaların çoğu, bazıları tepenin tepesinden şimdi taşların durduğu yere birkaç yüz metreden daha uzak olmayan yakındaki taş ocaklarından taşınmıştır. İnşaatçılar, Göbekli Tepe’deki dairelerin her birinin merkezinde birbirine bakan iki uzun sütun inşa ettiler. Bazı uzmanlar, çevrelerin bir zamanlar çatılı olduğunu öne sürdü. Çemberlerin içinde, insanların toplandığı yerin yapıların içinde olduğunu gösteren taştan yapılmış bankların kanıtları bulundu.
Büyüleyici olan sütunların boyutlarının yanı sıra dekoratif motifleri de yeryüzündeki en eşsizler arasındadır. Şimdiye kadar uzmanlar, taş sütunların soyut semboller, piktogramlar ve oyma hayvan kabartmaları ile süslendiğini bulmuşlardır.
Piktogramların kutsal sembolleri temsil ettiği düşünülür ve bunların çoğu, dünyadaki Neolitik mağara resimlerinde bulunanlara benzerlik gösterir.

Göbekli Tepe tasvirleri

Göbekli Tepe’deki en ünlü kabartmalar aslanları, boğaları, ayıları, tilkileri, ceylanları ve eşekleri tasvir eder; yılanlar ve diğer sürüngenler. Göbekli Tepe’nin inşaatçıları da taşlarını böcekler ve eklembacaklılar gibi eklembacaklıların sembolleriyle süslediler; ve kuşlar, özellikle akbabalar.

Göbekli Tepe’nin şu anda bulunduğu alan çorak bir arazi olsa da, anıtın yaklaşık 12.000 yıl önce inşa edildiği sırada bölge büyük olasılıkla bugünden çok farklı görünüyordu. Çevredeki bölgenin, binlerce yıllık insan yerleşimi ve ekimi bugün geçerli olan koşullara yol açmadan önce çok çeşitli vahşi yaşamı sürdürebilen yemyeşil ormanlara ve bitki örtüsüne ev sahipliği yaptığına inanılmaktadır.

Çeşitli semboller ve hayvan motiflerinin yanı sıra sitenin sembolizmi arasında birkaç insansı figür de yer alıyor. Sahadaki T-şekilli sütunların bazılarının alt yarısında insan kolları oyulmuş.
Göbekli Tepe’deki megalitik taşlardan bir görünüm. Sitenin çoğu hala yüzeyin altında gömülü durumda.

Alman Arkeoloji Enstitüsü’nden Klaus Schmidt’e göre, kolların stilize edilmiş insanların (veya belki de eski insanların bölgede taptığı tanrıların) bedenlerini temsil etmesi amaçlanıyor.

Peştamallar, birkaç sütunun alt yarısında görünür. Üstteki yatay taş levhanın Schmidt tarafından omuzları ifade ettiğine inanılıyor, bu da figürlerin başsız bırakıldığını ima ediyor. Bunların kesin temsili ve amacı hala anlaşılmamıştır.
Katman II, inşaatçıların MÖ 9, 000 ve 8000’e kadar uzanan bu zaman diliminde daha küçük dikdörtgen odalar yaptığını ortaya çıkardı. Araştırmacılara göre dikdörtgen yapılar, alanı daha verimli bir şekilde kullandıkları için Göbekli Tepe binalarında bir evrimdir.

Anlatımın en üst kısmı olan Katman I, sitenin en uzun geçmişine dair kanıtlar taşıyor.

Bu katman, tepenin tarımsal amaçlarla kullanılmasının yanı sıra erozyonun neden olduğu gevşek tortulardan oluşur ve bu, alanın artık bir tören merkezi olarak kullanılmadığı bir döneme kadar uzanabilir. Schmidt’in 2010 tarihli bir makalesinde açıkladığı gibi, Göbekli Tepe, MÖ 8000’den bir süre sonra dolduruldu. Alan, çoğunlukla çakmaktaşı çakıl, taş aletler ve hayvan kemikleri olmak üzere enkaz altına gömüldü. İnsanların bu kadar büyük bir alanı gömmek için bu kadar çok çalışmasının tam nedeni, Göbekli Tepe’yi çevreleyen en büyük gizemlerden biri olmaya devam ediyor.

Göbekli Tepe’deki karmaşık taş sütunlar, daireler ve sembollere ek olarak, yüzeyin altında yapılan en şaşırtıcı keşiflerden biri, totem direği tasarımlarına benzeyen bir taş sütundur. 2010 yılında Katman II’nin içinde gömülü olarak bulundu. Eserin analizi, 1.92 metre yüksekliğindeki ölçülerini ve ürkütücü bir şekilde Kuzey Amerika’da keşfedilen totem direklerini anımsattığını ortaya çıkardı.
Kutupta, en üstte bir avcıyı, muhtemelen bir ayıyı ve onun altında bir insansı heykelciği temsil eden üç figür vardır.

Heykel hasarlı olduğu için yorum tam olarak anlaşılamamaktadır.

İlginç bir şekilde uzmanlar, Nevali Çori’deki başka bir Türkiye sitesinde benzer bir eserin parçalarını buldular.

İvan Petrovic