Sosyal Demokrasi Vakfı (SODEV) tarafından Olof Palme Vakfı’nın katkılarıyla gerçekleştirilen “Hizmet Sektöründe Çalışan Yoksulluğu ve Güvencesizlik” başlıklı araştırma, Türkiye ekonomisinin en büyük sektöründe çalışan işçilerin yaşadığı açlık, borç, kira, sağlık ve eğitim sorunlarını gözler önüne serdi. Araştırma, hizmet sektöründe çalışan işçilerin yüzde 67’sinin mutfak masraflarından kıstığını, yüzde 64’ünün borçlarını ödeyemediğini, yüzde 58’inin kira ödemekte zorlandığını, yüzde 54’ünün sağlık harcamalarını karşılayamadığını ve yüzde 49’unun çocuklarının eğitim masraflarını karşılayamadığını ortaya koydu. Araştırma ayrıca, hizmet sektöründe çalışan işçilerin yüzde 61’inin işten çıkartılma korkusu yaşadığını, yüzde 57’sinin işyerinde mobbinge maruz kaldığını ve yüzde 55’inin işyerinde sendikal haklara saygı duyulmadığını belirtti.
Araştırma, Türkiye ekonomisinin en büyük sektörü olan hizmet sektörünün önemini, çalışanların sosyo-ekonomik durumunu, çalışma koşullarını, sendikal haklarını ve pandemi sürecinde yaşadıkları sorunları ele aldı. Araştırma, hizmet sektöründe çalışan 1.000 işçiyle yüz yüze görüşme yöntemiyle gerçekleştirildi. Araştırmanın sonuçlarına göre, hizmet sektöründe çalışan işçilerin büyük bir çoğunluğu insanca yaşam düzeyinin çok altında bir gelire sahip. İşçilerin yüzde 67’si mutfak masraflarından kıstığını, yüzde 64’ü ise borçlarını ödeyemediğini söyledi. İşçilerin yüzde 58’i kira ödemekte zorlandığını, yüzde 54’ü ise sağlık harcamalarını karşılayamadığını ifade etti. İşçilerin yüzde 49’u ise çocuklarının eğitim masraflarını karşılayamadığını dile getirdi.
Araştırma, hizmet sektöründe çalışan işçilerin sadece gelir düzeyi değil, aynı zamanda güvence düzeyinin de çok düşük olduğunu gösterdi. İşçilerin yüzde 61’i işten çıkartılma korkusu yaşadığını, yüzde 57’si ise işyerinde mobbinge maruz kaldığını belirtti. İşçilerin yüzde 55’i ise işyerinde sendikal haklara saygı duyulmadığını söyledi. Araştırmaya katılan işçilerin sadece yüzde 11’i sendika üyesi olduğunu bildirdi. Sendika üyesi olmayan işçilerin yüzde 46’sı ise sendikalaşmanın faydalı olacağını düşündüğünü ancak işveren baskısı nedeniyle sendikalaşamadığını ifade etti.
Araştırma, pandemi sürecinde hizmet sektöründe çalışan işçilerin yaşadığı zorlukları da ortaya koydu. İşçilerin yüzde 66’sı pandemi döneminde gelirlerinin azaldığını, yüzde 43’ü ise işsizlik yardımı alamadığını söyledi. İşçilerin yüzde 41’i ise pandemi döneminde işyerinde koruyucu önlemlerin alınmadığını ifade etti. Pandemi döneminde işten çıkarılan veya ücretsiz izne çıkarılan işçilerin yüzde 76’sı ise işe geri döndüklerinde maaşlarının düştüğünü veya çalışma saatlerinin arttığını belirtti.
Araştırmanın son bölümünde, hizmet sektöründe çalışan yoksulluğu ve güvencesizliği gidermek için öneriler sunuldu. Öneriler arasında asgari ücretin insanca yaşam düzeyine çıkarılması, işten çıkarmaların önlenmesi, sendikal hakların güvence altına alınması, sosyal güvenlik sisteminin iyileştirilmesi ve pandemi döneminde işçilere destek verilmesi yer aldı. Araştırma raporunun tamamına SODEV’in web sitesinden ulaşılabiliyor.
NHY/ SODEV
