2021’de gerçek gündem geçim sıkıntısı olacak…

27 Aralık 2020

Türkiye’de milyonlarca kişinin gelir düzeyi 2020 yılında olumsuz yönde değişti. Yıl sonunda ki veriler gelecek 2021 yılı içinde durumun değişmeyeceği, en büyük sorunun geçim sıkıntısı olacağını gösteriyor.

Yüksek enflasyon ile giderek artması, binlerce küçük işletmecinin dükkân açamaması, yaşanan iş kayıpları, artan işsizlik, birçok insanın tümden gelirlerinin kesilmesi gelecek kaygılarını artırıyor. Son iki yıldır ağırlaşarak devam eden ekonominin kriz milyonlarca insanın gelir kayıpları yaşamasına neden oldu. Artan işsizlik, gelir kaybı, yoksullaşma gelecek yılın gelir kaybına uğrayanlar için zor geçeceğini gösteriyor.

Türkiye’de 2020’nin başında 339 dolar seviyesinde olan asgari ücret, yılın son günlerinde 290 dolarlara kadar geriledi. TÜRK-İŞ tarafından dört kişilik bir ailenin zorunlu ihtiyaçları için harcaması gereken tutar olarak belirlenen açlık ve yoksulluk sınırı ise son 1 yılda yüzde 20 artış kaydetti. Buna göre, Kasım 2020 itibariyle 4 kişilik bir aile için açlık sınırı 2 bin 516 TL’ye, yoksulluk sınırı ise 8 bin 197 TL’ye çıkmış durumda.

Ülkede yüzde 14’ü aşan enflasyon ve Türk Lirası’ndaki (TL) değer kaybının devam ediyor oluşu yoksul sayısını hızla artırırken, Türkiye’nin toplumsal refah konusunda Avrupa Birliği (AB) ülkeleri ile arasındaki makas da giderek açılıyor. Avrupa Birliği İstatistik Ofisi (Eurostat) tarafından açıklanan son satın alma gücü paritesine göre, Türkiye “satın alma gücü paritesi”nde, Avrupa ortalamasının yüzde 41 altında kaldı. 27 AB ülkesi ortalaması 100 iken, bu değer Türkiye için 59 oldu.

Yıl sonunda yüzde 14’lük yoksulluk oranı OECD ülkeleri içerisinde kötü durumda. Pandeminin etkisi ile yoksulluğun derinleşeceği bu oranın yüzde 25’e kadar çıkabileceği öngörülüyor. Bu da yaklaşık 11 milyon olan yoksul sayısının 2 kat artması anlamına geliyor.

“Türkiye’de aşırı yoksulluk yok” dese de, rakamlar aksini gösteriyor. Dünya Bankası tarafından “mutlak yoksulluk” olarak kabul edilen “günde 1,9 doların altında para kazananların sayısı”nda patlama olabileceği uyarısında bulunuyor. Türkiye’de Dünya Bankası standartlarına göre “mutlak yoksul” olarak tanımlanan yaklaşık 700 bin kişi olduğuna işaret ediyor. Pandeminin etkisiyle bu sayının hızla artacağı 8 milyona dayanacağı öngörülüyor.

İşsizlik ve enflasyon yükselecek…

2021’e girerken, Türkiye ekonomisine ilişkin büyüme, enflasyon ve işsizlik beklentileri de olumsuza dönmüş durumda. Türkiye ekonomisi, pandeminin ilk dalgası olan 2020’nin ikinci çeyreğinde yüzde 9,9 gibi çok sert bir daralma yaşadı. Haziran ayı ile birlikte normalleşme adımları atan Türkiye, üçüncü çeyrekte yüzde 6,7 büyüyerek pek çok ülkeyi geride bıraktı. Ancak uzmanlara göre, 2020 yılının tamamında yüzde 0-1 arasında büyümesi beklenen ülke ekonomisi, 2021 yılında hükümetin koyduğu yüzde 5,8’lik büyüme hedefini tutturamayacak. Öte yandan ihtiyaçlarını karşılamak için banka kredilerine yönelen milyonlarca vatandaş, 2021’i ağır bir borç yüküyle karşılayacak. Zira tüketici kredileri 2020’nin 11 ayında yüzde 46 artışla 675 milyar TL’ye ulaşmış duruma.

2021’deki en önemli gündem başlıklarından biri de işsizlik olacak. Son açıklanan verilere göre, Türkiye’de işsizlik oranı Eylül ayında geçen yılın aynı ayına göre yüzde 13,8 iken, pandemi döneminde 1,1 puan azalarak yüzde 12,7 olarak gerçekleşti. İş aramayı bırakanlar da katılarak hesaplanan geniş tanımlı işsizlik oranı ise yüzde 30’a ulaşmış durumda. 2021’de Kısa Çalışma Ödeneği (KÇÖ) ve işten çıkarma yasağı gibi uygulamaların kaldırılması ile birlikte, işsizler ordusuna yeni yüzbinlerin katılması bekleniyor. Yeni yılda iş bulmaktan umudunu kesenlerin sayısı ise her geçen gün artıyor.

İş bulmaktan umudunu kesenler artıyor…

Bütün göstergeler işsizliğin 2021 yılında da en başat sorunlardan biri olacak. İşini kaybeden her dört kişiden biri, bir yılı aşkın bir süredir iş bulamıyor. Resmi rakamlara göre son 1 yılda yaklaşık 1,4 milyon kişinin iş bulma ümidini kaybettiğine işaret ediyor. İş arama süresi uzadıkça, insanlar iş aramaktan vazgeçiyor

Son açıklanan verilere göre, geçen yıl Kasım ayında yüzde 10,56 olan tüketici enflasyonu, Kasım 2020’de yüzde 14’ü aştı. 2021’de yüksek enflasyon, yani hayat pahalılığının da artarak devam edeceğini ifade ediliyor. Merkez Bankası da gıda fiyatlarındaki artıştan kaynaklı olarak enflasyonda artış bekliyor. Mart 2021’e kadar enflasyon yüzde 19’lara kadar çıkabilir.