Seramik Fabrikalarında Açığa Çıkan Gazlar ve Atıkların Çevreye Zararları

Seramik sektörü de çevreyi ve doğamızı aşırı şekilde kirleten etkenlerdendir. Seramiğin üretim aşamalarının belli bölümlerinde açığa çıkan ve  üretim sonrası çamursal akarlar, tozlar ve gazlarda çeşitli ağır metaller ve havayı bozan gazlar bulunmaktadır. Bunlar: buhar, toz, koku ve yoğun çamur akarlardır. Bunların içinde şunlar tespit edilmiştir: SOx, SİO2, Al2O3, SO2, NOx, HF, HCl, VOC, MgO, Na2O, K2O, Fe2O3, Çinko, Kurşun, Kadminyum vb. ağır metaller bulunmaktadır. Ayrıca aşırı ısıtmadan dolayı havada sera etkisi yaratan CFC (Kloroflorokarbon) açığa çıkmaktadır. Aşağıdaki veriler çevre ve Şehircilik Bakanlığının Eylül 2006 tarihli içerik belgeden alınarak aynen aktarılmıştır. Normal koşullarda bunların önlemenin yolarlıda anlatılmaktadır. Ancak bunların ne kadarının uygulandığını yine bakanlık denetliyerek sonuca varabilir. Çevreye yayılan kokular ve kanallara akıtılan fabrika akarları bizlerin sağlığını ve çevreyi tehdit etmektedir. Menderes Irmağında Kadminyum oranının yüksek çıkması bu sektörden kaynaklı olabilir kanaati oluşuyor.  Ancak doğru bir işletmecilik ve bu alanla ilgili yayınlanan önergelere uyulması durumunda en asgari düzeye indirgenebilecek zararlar olabilir. Ancak yönergelere asgari masraflardan kaçınılarak bu aşırı derecede yüksek düxeyde zararlara neden olunmaktadır. Bakanlığın belgelerinde aynen aşağıdaki gibidir. Yorum katmaksızın aktarıyoruz.

“Belirli üretim süreçlerine bağlı olarak, seramik ürünler imal eden tesisler havaya, suya ve toprağa (atık olarak) salınan emisyonlara sebep olurlar. Ayrıca, çevreye gürültü ve hoş olmayan kokular da yayılabilir. Hava kirliliğinin türü ve miktarı, atıklar ve atık su farklı parametrelere tabidir. Bu parametreler, örneğin; kullanılan ham maddeler, yardımcı ajanlar, yakıtlar ve üretim yöntemleridir:

  • havaya salınan emisyonlar: partikül madde/toz, is, gaz haldeki emisyonlar (karbondioksit, azot oksitler, kükürtdiyoksit, inorganik florin ve klorid bileşikler, organik bileşikler ve ağır metaller) seramik ürünlerinin imalatından kaynaklanabilir.
  • suya salınan emisyonlar: proses atık suları; temel olarak, mineral bileşenler (çözünemez partikül madde) ve başka inorganik materyaller, küçük miktarlarda çeşitli organik materyaller ve ayrıca bazı ağır metaller içerir.
  • seramik ürünlerin imalatından kaynaklanan proses kayıplar, farklı tiplerdeki çamur atıklar, kırılmış kaplar, kullanılmış plaster kalıplar, kullanılmış soğurum araçları, katı artıklar (toz, kül) ve ambalaj atıkları
  • Enerji tüketimi/CO2 emisyonları: Prosesin en önemli kısımlarından biri, kurutmayı takiben 800 ve 2000 ºC arasında değişen sıcaklıklarda pişirme işlemini içerdiğinden, seramik endüstrisinin tüm sektörleri enerji yoğun çalışır. Bugün doğal gaz, LPG (bütan ve propan) ve fuel oil EL genellikle pişirme için kullanılırken; ağır yakıtlar, sıvılaştırılmış doğaz gaz (LNG), biyogaz/biyoyakıt, elektrik ve katı yakıtlar (kömür, petrol koku gibi) da brulörler için kullanılan enerji kaynaklarıdır.

 

Kil ve diğer ham maddelerin işlenmesi, özellikle kuru materyaller söz konusu olduğunda, kaçınılmaz olarak toz oluşumlarına sebep olmaktadır. Sprey kurutmada dâhil olmak üzere kurutma, ufalama (öğütme, çekme), tarama, karıştırma ve taşıma süreçlerinin hepsi, ince toz oluşumuyla sonuçlanabilir. Bazı tozlar da kapların pişirilmesi ve dekorasyonu sırasında ve pişmiş kaplar üzerinde makine ile işleme ya da rotüş işlemleri sırasında oluşur. Toz emisyonları sadece yukarıda bahsedilen ham maddelerden kaynaklanmaz, ayrıca yakıtlar da bu hava emisyonların oluşumuna katkıda bulunur.

Kurutma ve pişirme sırasında ortaya çıkan gaz halindeki bileşikler genellikle ham maddelerden kaynaklanır. Ancak yakıtlar da gaz halindeki kirleticilerin oluşumuna katkı sağlar. Bu kirleticiler özellikle SOX, NOX, HF, HCl, VOC ve ağır metallerdir.”