Ortadoğu’da 7 Ekim 2023’te Hamas’ın İsrail’e gerçekleştirdiği saldırıyla tetiklenen son gelişmeler, bölgenin derin ve karmaşık jeopolitik yapısını bir kez daha gözler önüne serdi. Çoğu zaman bu gerilimler vadedilmiş topraklar, “Büyük İsrail Projesi” ya da “Büyük Ortadoğu Projesi” gibi ideolojik çerçevelerle açıklanmaya çalışılsa da, olayların sadece bu projelerle anlaşılması yetersiz kalır. Bölgedeki dinamiklerin derinliğini anlamak için küresel güçlerin stratejik hamlelerine odaklanmak daha doğru olacaktır. Özellikle Rusya ve Çin gibi büyük güçlerin bölgedeki çıkarları, yaşanan gelişmelerin arkasındaki önemli itici güçler arasında yer alıyor.
Rusya’nın Ortadoğu Stratejisi: Ukrayna Cephesinin İhtiyacı
Rusya, Ukrayna’da yaşadığı askeri sıkışıklığı dengelemek için Ortadoğu’daki savaşı stratejik bir dikkat dağıtma unsuru olarak kullanıyor. Özellikle İsrail ile Filistin arasındaki çatışmalar, ABD ve Avrupa’nın dikkatini Ukrayna’dan Ortadoğu’ya kaydırmış durumda. 7 Ekim’den bu yana İsrail’in güvenlik kaygıları ve bu kaygılar doğrultusunda Batı’nın İsrail’e sağladığı yoğun destek, Rusya’nın Ukrayna cephesinde ciddi bir ilerleme kaydetmesine olanak sağladı. Bu stratejik sapma, Batı’nın dikkatinin bölünmesine ve Ukrayna’ya yönelik desteğin azalmasına yol açtı. Dolayısıyla, Ortadoğu’daki savaş, Rusya’nın çıkarlarına doğrudan hizmet ederek, Ukrayna’daki durumu kendi lehine çevirme fırsatı sunuyor.
Son bir yıl içinde Rusya’nın Ukrayna cephesinde hiç olmadığı kadar ilerleme kaydetmesi, bu jeopolitik kaymanın sonuçlarını açıkça gösteriyor. ABD ve Avrupa’nın İsrail’e olan desteği, Batı’nın stratejik enerjisini bölerek Ukrayna’daki cephedeki hamlelerin yavaşlamasına yol açtı. Bu bağlamda, Rusya’nın Ortadoğu’daki gerilimleri Batı’ya karşı stratejik bir koz olarak kullandığı söylenebilir.
Çin: Asya Pasifik Stratejisi ve Ortadoğu’daki Etkisi
ABD’nin uzun vadeli stratejilerinden biri, Asya-Pasifik bölgesinde Çin’i kuşatma planına dayanıyordu. Ancak Ortadoğu’daki çatışmalar, ABD’nin stratejik kaynaklarını Pasifik’ten Ortadoğu’ya kaydırmasına neden oldu ve Çin’e bölgesel rahatlama sağladı. Bu süreçte, Çin Asya-Pasifik’teki stratejik pozisyonunu güçlendirirken, Ortadoğu’daki ticari ve enerji güvenliği çıkarlarını genişletmeye çalıştı.
Özellikle İran ile yakın ilişkilere sahip olan Çin, Ortadoğu’daki kaosu fırsat bilerek bölgedeki etkisini artırıyor. İran’ın bölgedeki stratejik pozisyonu, Çin’in bu bölgedeki ekonomik ve enerji çıkarları için kritik öneme sahip. Bu nedenle Çin, Pasifik’teki ABD baskısını azaltarak kendi çıkarlarını koruma konusunda bir avantaj elde etti.
İsrail’in Güvenlik Kaygıları ve ABD-Avrupa Desteği
Ortadoğu’daki gerilimlerin merkezinde İsrail’in güvenlik kaygıları yer alıyor. Hamas ve Hizbullah’ın İran üzerinden güç kazanması, İsrail’in güvenliğini tehdit ederken, ABD ve Avrupa’nın İsrail’e verdiği destek bu çatışmaların jeopolitik bir boyut kazandığını gösteriyor. Batı, İsrail’in güvenliği için stratejik kaynaklarını Ortadoğu’ya kaydırmak zorunda kaldı. Ancak bu destek, Ukrayna’daki çatışmaların yönetilmesinde ABD ve Avrupa’nın elini zayıflattı.
ABD ve Avrupa’nın İsrail’e olan desteği, Ukrayna’ya yönelik yardımların ve kaynakların kısmen Ortadoğu’ya yönelmesine neden oldu. Bu da Rusya’nın Ukrayna cephesinde rahatlamasına ve yeni kazanımlar elde etmesine zemin hazırladı.
Büyük Projelerden Daha Fazlası
Ortadoğu’daki çatışmaları yalnızca ideolojik projelerle açıklamak yetersizdir. Rusya ve Çin’in stratejik hamleleri, bölgedeki gerilimlerin Batı’nın dikkatini dağıtarak büyük güçlerin çıkarlarını ilerletmeye yönelik olduğunu açıkça ortaya koyuyor. Rusya, Ukrayna’daki savaşta daha avantajlı bir pozisyon elde ederken, Çin Pasifik’te rahat bir konuma ulaşarak bölgesel çıkarlarını genişletme imkânı buldu.
Ortadoğu’daki gelişmeler, küresel güç dengelerinin bir yansıması olarak değerlendirilmelidir. Rusya ve Çin’in bölgedeki etkisi, Ortadoğu’daki savaşın sadece bölgesel bir çatışma olmadığını, aynı zamanda Batı’ya karşı bir stratejik araç olarak kullanıldığını gösteriyor. Bu çok boyutlu jeopolitik denklemi anlamak, gelecekteki gelişmeleri öngörmek açısından kritik öneme sahip.
Kaynakça:
1.BBC – Rusya’nın Ukrayna’daki ilerlemeleri ve Ortadoğu’daki stratejik hamleleri
2.Brookings – Çin’in Asya-Pasifik ve Ortadoğu’daki çıkarları
3.Anadolu Ajansı – İsrail’in güvenlik stratejisi ve Batı’nın desteği
- Ortadoğu’daki Karışıklık: Büyük Ortadoğu Projesi mi, Yoksa Rusya ve Çin’in Stratejik Hamleleri mi? - 14 Ekim 2024
- Siyasetin Sahte Çatışmaları ve Gerçek Mücadele: Soma’dan Ankara’ya Yürüyen İşçiler ve Parlamentodaki Gürültü - 3 Ekim 2024
- Dünyada Plastik Kirliliği Üreten Ülkeler ve Türkiye’nin Yeri - 14 Eylül 2024
