Türkiye’de Sendikal Hakların Kullanımı ve Zorluklar

Türkiye’de çalışanların sendikal haklarını kullanma durumu, yasal güvence altında olmasına raÄŸmen, uygulamada çeÅŸitli engeller ve baskılarla karşılaÅŸmaktadır. Sendikal haklar, çalışanların iÅŸ koÅŸullarını iyileÅŸtirme, adil ücret talep etme ve işçi haklarını savunma amacıyla hayati bir araçtır. Ancak hem yasal düzenlemeler hem de pratikteki sorunlar, işçilerin sendikal faaliyetlerini etkili bir ÅŸekilde sürdürmesini zorlaÅŸtırmaktadır.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın verilerine göre Türkiye’de sendikalı işçi sayısı 2 milyon 189 bin 645’tir ve bu, toplam işçi sayısının yaklaşık %14,32’sine denk gelmektedir. Bu oran, Avrupa ülkeleriyle kıyaslandığında oldukça düşük kalmaktadır. Avrupa’da sendikalaşma oranı %25-30 arasında değişirken, Türkiye’de sendikal haklardan yararlanan işçi sayısı, toplam işgücüne oranla sınırlı kalmaktadır. OECD verilerine göre ise Türkiye’de sendikalaşma oranı %4,5’tir ve bu, OECD ülkeleri arasında en düşük seviyelerden biridir.

Türkiye’de sendikalaşma oranı, 2000’li yıllardan itibaren önemli bir düşüş göstermiştir. 2003 yılında %57,5 olan oran, 2014’te %9,68’e kadar gerilemiştir. Sendikal hakların kullanımı üzerindeki yasal düzenlemeler ve politik baskılar, işçilerin örgütlenme özgürlüğünü ciddi şekilde kısıtlamaktadır. Özellikle özel sektörde, işveren baskısı ve sendikalaşma çabalarına yönelik işten çıkarma tehdidi, işçilerin sendikalaşmasını engelleyen başlıca faktörlerden biridir.

Uluslararası Raporlar ve Türkiye’de Sendikal Hak İhlalleri

Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ve Uluslararası Sendikalar Konfederasyonu (ITUC) tarafından hazırlanan raporlar, Türkiye’de sendikal hakların ihlal edildiğini ve işçilerin ciddi baskılara maruz kaldığını ortaya koymaktadır. ITUC’un Küresel Haklar İndeksi, Türkiye’yi işçi haklarının en çok ihlal edildiği ülkeler arasında göstermektedir. Raporda, Türkiye’de sendikal faaliyetler nedeniyle öldürülen işçilerin sayısında bir azalma olduğu belirtilse de, genel olarak işçilerin sendikal faaliyetler sırasında şiddet ve baskıya maruz kaldığı vurgulanmaktadır.

Sendikaların güçsüz kalmasında işveren baskısı ve hükümet politikalarının büyük rol oynadığı bir gerçektir. Çoğu işveren, sendikalaşma girişimlerini engellemek amacıyla çalışanlarını işten çıkarmakta ya da çeşitli tehditlerle baskı altına almaktadır. Bu durum, işçilerin sendikal haklarını kullanmada çekinmesine neden olmakta ve sendikaların işyerlerinde etkinliğini azaltmaktadır. Ayrıca, sendikal faaliyetler sırasında alınan cezaların yetersiz kalması, bu baskıların sürmesine yol açmaktadır.

Türkiye’de sendikal hakların etkin bir şekilde kullanılabilmesi için hem yasal çerçevenin güçlendirilmesi hem de işverenlerin sendikal haklara saygı göstermesi sağlanmalıdır. Ayrıca, işçilerin sendikalaşma çabalarını destekleyen hukuki ve idari mekanizmaların oluşturulması, sendikal hakların korunması açısından kritik öneme sahiptir. Mevcut yasal düzenlemelerin Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) 87 sayılı Sendika Özgürlüğüne İlişkin Sözleşmesi’ne uygun hale getirilmesi, sendikal hareketin güçlenmesine katkı sağlayacaktır.