Kültür Sanat

Usta Tiyatrocu ve Sinema Oyuncusu Genco Erkal Hayatını Kaybetti

31 Temmuz 2024

Genco Erkal, 1938 yılında dünyaya gelmiş ve çocukluk yıllarını İstanbul’un tarihi dokusuyla iç içe geçirmiştir. Genç yıllarında İstanbul Üniversitesi’ne girerek Psikoloji Bölümü’nden başarıyla mezun olmuş, bu eğitimi ona insanları ve psikolojilerini derinlemesine anlama fırsatı sağlamıştır. Ancak onun asıl tutkusu tiyatro ve sahne olmuştur.

1959 yılında tiyatro dünyasına adım atan Erkal, Türkiye’nin önde gelen özel tiyatro topluluklarında hem oyuncu hem de yönetmen olarak önemli işlere imza atmıştır. Çalışmalarında hem ulusal hem de uluslararası literatürden seçkiler yapan Erkal, tiyatro sanatının evrenselliğini ortaya koyarak geniş kitlelere ulaşmayı başarmıştır.

1969 yılı, Genco Erkal’ın kariyerinde bir dönüm noktası olmuş ve Dostlar Tiyatrosu’nu kurmuştur. Bu tiyatro topluluğunun sanat yönetmeni olarak görev yapmaya başlayarak, tiyatronun yönetiminde ve sahne arkasında aktif rol almıştır. Dostlar Tiyatrosu, Türkiye’deki sahne sanatlarına yeni bir soluk getirmiş ve birçok başarılı yapım ortaya koymuştur.

Erkal’ın sahneye taşıdığı eserler arasında Maksim Gorki, Bertolt Brecht, Jean-Paul Sartre gibi dünyaca ünlü yazarların dramatik yapıtları öne çıkmaktadır. Bunun yanı sıra Türk tiyatrosunun önemli kalemlerinden Aziz Nesin ve Haldun Taner gibi yazarların eserlerini de sahneye taşımıştır. Bu sayede hem Türk edebiyatına katkıda bulunmuş hem de ülke tiyatrosunu uluslararası düzeye taşımıştır.

Genco Erkal, sadece bir tiyatro oyuncusu ve yönetmeni olarak değil, aynı zamanda entelektüel birikimi ve sanata olan derin bağlılığıyla da anılmıştır. Yaşamı boyunca sanatı ve insanı yüceltmiş, Türkiye’nin kültürel zenginliklerine katkıda bulunmuş önemli bir figür olarak hafızalarda yer etmiştir.

Genco Erkal, tiyatro sahnelerinde üstlendiği birbirinden farklı ve derinlemesine işlenmiş karakterlerle anılmaktadır. Bu karakterlerden bazıları, sanat dünyasında iz bırakan performanslarıyla hafızalarda yer etmiştir. Örneğin, ‘Aslan Asker Şvayk’ adlı oyunda baş karakteri başarıyla canlandırarak, seyircilere unutulmaz bir deneyim sunmuştur. Benzer şekilde, ‘Bir Delinin Hatıra Defteri’ isimli eserde deli karakterini öyle etkileyici oynamıştır ki, uzun süre alkışlanmış ve övgü almıştır.

Genco Erkal’ın performans gösterdiği diğer dikkate değer yapımlar arasında Bertolt Brecht’in ‘Galileo’ oyunu yer alır. Bu eserde, Galileo karakterini canlandırarak bilimle sanatın kesişimindeki derin felsefi soruları sahneye taşımıştır. Serkan Karayılan’ın ‘Yalınayak Sokrates’ oyununda ise Sokrates’in düşünsel yolculuğunu izleyicilere aktararak, felsefi anlatımın teatral sahnelemesini örneklemiştir. Ayrıca, Nazım Hikmet’in ‘Kerem Gibi’ adlı şiirinde yer alan temaları sahneye taşıyarak tiyatronun disiplinler arası bir sanat dalı olduğunu göstermiştir.

Genco Erkal’ın yeteneği sadece tiyatro ile sınırlı kalmamış, senfonik konserlerde de anlatıcı olarak ön plana çıkmıştır. Lev Tolstoy’un ‘Peter ile Kurt’u ve Igor Stravinsky’nin ‘Askerin Öyküsü’ gibi senfonik hikayelerin anlatıcılığını yaparak, müzik ve sözün birleşiminden doğan sentezi seyircilere başarıyla aktarmıştır.

Sinema kariyerine gelince, Genco Erkal birçok unutulmaz filmde başrol oynamıştır. Zeki Ökten’in yönettiği ‘At’ filminde performansı, insan doğasının derinliklerine inmiştir. Ayrıca, ‘Faize Hücum’, ‘Hakkâri’de Bir Mevsim’, ve ‘Camdan Kalp’ gibi filmlerdeki rolleriyle sinema sanatına da katkıda bulunmuştur. Bu rollerle Türk sinemasına unutulmaz izler bırakmış ve hem tiyatro hem de sinemada kendine özgü bir yer edinmiştir.

Kanserle Mücadelesi ve Vefat Haberi

Genco Erkal, sanat ve tiyatro dünyasının saygın isimlerinden biriydi. Uzun süredir mücadele ettiği kan kanserine karşı amansız bir savaş veren Erkal, ne yazık ki bu savaşı kaybederek 86 yaşında hayatını kaybetti. Onun vefat haberi, sanat camiasında büyük bir hüzne yol açtı. Birçok meslektaşı ve sanatsever, üzüntülerini sosyal medya üzerinden dile getirdi.

Son anlarına kadar sanatına ve insanlara olan bağlılığını sürdüren usta tiyatrocu, sağlık durumu ne kadar kötüleşmiş olsa da sahneden ve sanatseverlerinden uzak kalmadı. Vefatından kısa bir süre önce sosyal medya hesabından Nazım Hikmet’in ‘Hoşça Kalın Dostlarım’ isimli şiirinin dizelerini paylaşarak, sevenlerine dokunaklı bir veda mesajı bıraktı. Bu şiir, onun hayata ve dostlarına duyduğu sevgiyi bir kez daha gözler önüne serdi.

Erkal’ın kanserle mücadelesi, hem fiziki hem de ruhsal anlamda oldukça zorlu geçti. Birçok kez hastaneye yatmak zorunda kalan sanatçı, özellikle kemoterapi süreçlerinde büyük acılar çekti. Ancak bu süreçte bile umudunu yitirmedi ve çevresindekilere moral verdi. Onun bu mücadelesi, yalnızca çok başarılı bir tiyatro oyuncusu olmasının ötesinde, aynı zamanda güçlü kişiliği ve insan sevgisiyle de dikkat çekti.

Genco Erkal’ın vefatı, ardında bıraktığı mirası daha da anlamlı kılıyor. Usta sanatçı, yaşamı boyunca sergilediği eserler ve performanslarla, sanata olan tutkusunu ve insanlığa olan inancını her fırsatta hissettirdi. Onun özgün tarzı ve derin anlatımları, tiyatroseverler için ilham kaynağı olmaya devam edecek. Bu özel insanın sanata katkıları ve mücadele dolu yaşantısı, uzun yıllar boyunca unutulmayacak ve saygıyla anılacaktır.

Sanat Dünyasında Bıraktığı Miras

Genco Erkal, sanat dünyasında bıraktığı kalıcı izlerle anılacaktır. Uzun yıllar boyunca Türk tiyatrosu ve sinemasına önemli katkılarda bulunan Erkal, kuşkusuz ki Dostlar Tiyatrosu’nun kurulmasında ve devam ettirilmesinde büyük bir role sahip olmuştur. Dostlar Tiyatrosu, sahnelediği oyunlar, düzenlediği etkinlikler ve verdiği eğitimlerle sanat dünyasında özgün bir yer edinmiş, pek çok sanatçının yetişmesine vesile olmuştur. Genco Erkal’ın liderliği altında, bu tiyatro yalnızca bir sahne mekanı olmamış, aynı zamanda bir kültür ocağı, bir eğitim merkezi ve bir toplumsal mücadele alanı haline gelmiştir.

Erkal’ın yönetip oynadığı oyunlar, seslendirdiği yapıtlar ve aldığı sayısız ödül, onun sanat kariyerindeki derin izleri gözler önüne sermektedir. Çeşitli klasiklerden modern eserlere kadar geniş bir repertuvarı bulunan Erkal, performanslarında pek çok kişinin yaşamlarına dokunmuş, onlara farklı bakış açıları kazandırmıştır. Özellikle Bertolt Brecht başta olmak üzere dünya tiyatrosunun önemli yazarlarından uyarılama yaptığı oyunlarla sanatseverlere unutulmaz deneyimler yaşatmıştır. Sinemada da önemli roller üstlenen ve ses getiren projelerde yer alan Genco Erkal, ekranlarda da sanatını başarılı bir şekilde icra etmiştir.

Genco Erkal’ın mirası sadece oynadığı roller ve yönettiği sahnelerle sınırlı kalmamakta, aynı zamanda tiyatronun ve sinemanın toplum üzerindeki etkisine dair derin bir bilinci de içerir. Sanat yoluyla toplumsal eleştiriyi ve farkındalığı arttırmaya yönelik çabaları, gelecek nesillere de ilham kaynağı olmaya devam edecektir. Bu bağlamda, sanat dünyası ve hayranları için Erkal’ın yerini doldurmak imkansız olacaktır. Onun mirası, hepimize, sanatın ve sanatçının toplumdaki rolünü bir kez daha düşünme ve değerlendirme fırsatı sunmaktadır.