İşlenmiş et ve abur cubur, sigara kadar zararlı ve bağımlılık yapıcı olabilir

14 Ekim 2023

Bilim dünyasını sarsan bir araştırmada, işlenmiş et ve abur cuburların sigara kadar zararlı olabileceği ortaya kondu. Gıda uzmanlarına göre bu tür besinler bağımlılık yapabilir ve bu nedenle vergilendirilip etiketlenmelidir.

ABD, Brezilya ve İspanya’dan gelen gıda uzmanlarının yürüttüğü bir araştırma, işlenmiş et ve abur cuburun insanlarda bağımlılık yaratabileceğini gösterdi. Analizler, yetişkinlerin %14’ünün ve çocukların %12’sinin gıda bağımlısı olduğunu ve bu durumun aşırı tüketim ve kontrol kaybına yol açtığını göstermektedir.

Birleşik Krallık’ta yetişkinlerin üçte ikisi obez veya aşırı kilolu olarak kabul edilmekte ve birçoğu sağlıksız yiyeceklere bağımlıdır. Araştırmacılar, tüm gıdaların bağımlılık potansiyeline sahip olmadığını, ancak aşırı işlenmiş gıdaların (UPF) bileşiminin beyin ödül sistemlerini bozabileceğini ve bağımlılık yaratabileceğini belirtmektedirler.

Uzmanlar, ultra işlenmiş gıdaların reklamlarının daha sıkı düzenlemelere tabi tutulması gerektiğini ve bu ürünlerin zararlı etkileri konusunda uyarı içeren yeni yönergelerin oluşturulması gerektiğini söylüyorlar. Daha önceki araştırmalar, aşırı işlenmiş gıdaların kalp hastalığı, yüksek tansiyon, kanser, depresyon ve diyabetle ilişkilendirildiğini göstermiştir.

İşlenmiş gıdaların zararlarına dair bazı örnekler:

Şeker katkılı gıdaların tüketimi, bağırsak mikrobiyotasındaki zararlı bakteri popülasyonunu artırarak sindirim sistemi sağlığını olumsuz etkileyebilir.
Yapay tatlandırıcılar vücuda alındığında, beyne şeker alındığı sinyalini gönderir. Bu, pankreasın insülin hormonunu salgılamasına neden olur. Ancak zamanla sürekli olarak şeker alınmaması pankreasın duyarsız hale gelmesine ve insülin salgılamamasına yol açabilir, bu da diyabet riskini artırabilir.
Bazı gıdalarda renk değişimini önlemek ve bakteri üremesini azaltmak amacıyla kullanılan sülfit maddesi, astım ilaçlarının etkisini etkileyebilir ve toksik etkilere neden olabilir.
Benzoatlar gibi bazı katkı maddeleri, meşrubat, reçel, tatlı, çikolata, dondurma, turşu ve fırınlanmış ürünlerde antimikrobiyal etki yaratmak için kullanılır. Bu maddelerin astım ve atopik dermatit gibi hastalıkları tetikleyebileceğine dair çalışmalar bulunmaktadır.
Isıl işlem görmüş et ürünlerinde kullanılan nitratlar, ısı etkisiyle nitrit ve nitröz asitlere dönüşebilir. Nitröz asitler vücutta kanser ve tümör hücrelerinin oluşumunu teşvik edebilir.

İşlenmiş gıdaların bağımlılık yaratma nedenleri arasında ise şeker içeren atıştırmalık gıdaların beyinde dopamin salınımını arttırması ve bu tür besinlere bağımlılık gelişmesine yol açabilmesi bulunmaktadır. Ayrıca, işlenirken besin değerlerinin kaybedilmesi ve sentetik vitaminlerin eklenmesi vücudun doğal ve yapay besinleri ayırt etme yeteneği ile ilgilidir.