İran’da Mahsa Amini’nin Gözaltında Ölümünün Yıldönümünde Güvenlik Sıkılaştırıldı

16 Eylül 2023

İran hükümeti, Mahsa Amini’nin gözaltında ölümünün birinci yıldönümünde protesto gösterilerini engellemek amacıyla ülke genelinde güvenliği sıkılaştırdı. Amini, İslam Cumhuriyeti’nin zorunlu başörtü kuralını ihlal ettiği gerekçesiyle gözaltına alındıktan sonra 16 Eylül 2022’de ölmüştü. Bu olay, hükümet karşıtı büyük protestolara yol açmıştı.

İnsan hakları grupları, Mahsa Amini’nin ailesinin ölüm yıldönümünde anma töreni düzenlemesine izin verilmemesini ve güvenlik güçlerinin ailenin evinin dışında nöbet tuttuğunu bildirdi. Amini’nin babasının, kısa süreliğine gözaltına alındığı ve mezarlıkta tören yapılmaması konusunda uyarıldığı iddia edildi.

Öte yandan, güvenlik güçlerinin Amini’nin mezarının bulunduğu Kürdistan eyaletine bağlı Sakız kentindeki mezarlığa gitmeye çalışan halkı engellemeye çalıştığı iddiaları da ortaya atıldı.

Mahsa Amini’nin ölümü ve başörtü kurallarına karşı sivil itaatsizlik gösterileri, İran’da son yılların en büyük hükümet karşıtı protestolarına yol açmıştı. Protestolar sırasında 71’i çocuk olmak üzere 500’den fazla kişi hayatını kaybetmiş, yüzlerce kişi yaralanmış ve binlercesi tutuklanmıştı.

Mahsa Amini olayı, İran’da başörtüsü kurallarını sorgulayan ve değişiklik talep eden gençler arasında bir direniş sembolü haline gelmişti. ABD ve İngiltere, Amini’nin ölümünün yıldönümü yaklaşırken İran’a yeni yaptırımlar uygulamıştı.

Bu gelişmelerin yanı sıra dünyanın çeşitli kentlerinde Mahsa Amini’nin anısını yaşatmak ve İran hükümetini protesto etmek amacıyla gösteriler düzenlendi. Kadınlar İstanbul Kadıköy’de, Almanya’nın Berlin, Köln, ve Frankfurt şehirlerinde, Avusturya’nın Viyana şehrinde, ve İtalya’nın Roma şehrinde protesto gösterileri gerçekleşti.

İran’da başörtüsü kurallarına karşı sivil itaatsizlik gösterileri, muhafazakarların hakim olduğu İran Meclisi tarafından daha sert cezalar getirilmesini öngören bir yasa tasarısının ele alındığı bir dönemde gerçekleşiyor.

Mahsa Amini olayını duyurmak için çaba gösteren ve haberi yapmış gazeteciler Nilüfer Hamedi ve Elahe Mohammadi ise neredeyse bir yıldır cezaevinde tutuluyor.

ABD ve İngiltere, Mahsa Amini’nin ölümünün yıldönümü öncesinde İran’a yeni yaptırımlar uygulayarak, İran hükümetinin protestolara şiddetle müdahale etmesini ve muhalif seslere baskı yapmasını kınadılar. İngiltere, zorunlu başörtüsü yasasını uygulayan İranlı üst düzey karar vericileri hedef alan yaptırımlar uyguladı.

Bu gelişmeler, İran’da başörtüsü ve insan hakları konularında devam eden tartışmaları ve protesto eylemlerini yansıtıyor.

NHY/ BBC Türkçe