İran’da çölleşme tehlikesi: Tarım ve gıda güvenliği risk altında

1 Ekim 2023

İran’da iklim değişikliği nedeniyle çölleşme artarak sürüyor. İran Meclisi Tarım Komisyonu Başkanı Muhammed Cevad Askeri, ülkedeki arazilerin çölleştiğine dikkat çekti. Askeri, “Her yıl 1,5 milyon hektar arazi çölleşiyor. Bu da ülkenin toplam arazisinin yüzde 10’una denk geliyor. Bu durum, tarım sektörünü ve gıda güvenliğini ciddi şekilde etkiliyor” dedi.

İran, Orta Doğu’nun en büyük ülkesi ve nüfusunun yüzde 90’ından fazlası kurak veya yarı kurak bölgelerde yaşıyor. Bu bölgelerde su kaynakları azalıyor, tarım zorlaşıyor, göçler artıyor ve çevre kirliliği yükseliyor. İran’ın çölleşme ile mücadele etmek için ulusal ve uluslararası düzeyde önlemler alması gerekiyor.

İran’ın çölleşme sorunu, iklim değişikliğinin yanı sıra, yanlış su yönetimi, aşırı sulama, ormansızlaştırma, erozyon ve kentleşme gibi insan kaynaklı faktörlerden de kaynaklanıyor. İran’ın yüzölçümünün yüzde 55’i çöl veya yarı çöl olarak tanımlanıyor. Bu alanların yüzde 34’ü aşırı çölleşme riski altında. İran Çevre Koruma Kurumu’nun verilerine göre, ülkenin yüzde 97’si kuraklık tehlikesiyle karşı karşıya. Bu durum, İran’ın su güvenliğini tehdit ediyor.

Birleşmiş Milletler’in raporuna göre, İran kişi başına düşen su miktarı bakımından dünyanın en fakir ülkelerinden biri. Kişi başına düşen yıllık su miktarı ortalama 2 bin metreküpün altında olan ülkeler su fakiri olarak kabul ediliyor. İran’da bu rakam 2019 yılında bin 483 metreküp olarak hesaplandı.

Çölleşmenin en büyük etkilerinden biri tarım sektörü üzerinde görülüyor. Tarım, İran ekonomisinin önemli bir bileşeni ve istihdam kaynağı. Ancak tarım arazilerinin verimliliği azalıyor ve toprak kalitesi bozuluyor. Ayrıca tarım sektörü, su kaynaklarının yaklaşık yüzde 90’ını tüketiyor. Bu da su kıtlığını artırıyor ve diğer sektörleri olumsuz etkiliyor.

Çölleşmenin bir diğer sonucu ise iç göçler. Kuraklık nedeniyle kırsal bölgelerden kentlere göç eden insanlar, hem kendi yaşam standartlarını hem de kentlerin altyapısını zorluyorlar. Kentlerdeki nüfus yoğunluğu, hava kirliliği, trafik, atık yönetimi ve sosyal hizmetlere erişim gibi sorunları artırıyor.

İran’ın çölleşme ile mücadele etmek için hem ulusal hem de uluslararası işbirliği yapması gerekiyor. Ulusal düzeyde, su kaynaklarının daha verimli ve sürdürülebilir bir şekilde kullanılması, tarım sektörünün modernize edilmesi, ormancılık faaliyetlerinin artırılması, erozyonun önlenmesi ve kent planlamasının iyileştirilmesi gibi adımlar atılmalı.

Uluslararası düzeyde ise, iklim değişikliğinin küresel boyutunu dikkate alarak, sera gazı emisyonlarının azaltılması, yenilenebilir enerji kaynaklarının desteklenmesi, teknoloji transferi ve finansman sağlanması gibi konularda işbirliği yapılmalı. İran’ın bu konuda Birleşmiş Milletler Çölleşme ile Mücadele Sözleşmesi’ne taraf olması ve Paris İklim Anlaşması’na katılması önemli birer adım olabilir.

İran’ın çölleşme sorunu, sadece İran’ı değil, bölgeyi ve dünyayı da ilgilendiren bir mesele. Bu sorunun çözümü için hem İran’ın hem de uluslararası toplumun sorumluluk alması ve ortak hareket etmesi gerekiyor.

NHY/ AA