Osmanlı Ä°mparatorluÄŸu ile Yunanistan Krallığı arasında, 17 Nisan 1897 tarihinde “Otuz Gün Savaşı” olarak da adlandırılan savaÅŸ baÅŸladı.
SavaÅŸ yaklaşık bir ay sürdüğü için tarihe “Otuz Gün Savaşı” olarak geçti. Bu tarih Giritli Türkler için çilenin baÅŸladığı gün oldu 17 Nisan’ı 18 Nisan’a baÄŸlayan gecenin ilerleyen saatlari. 126. yıl önce baÅŸlayan bir çilenin yıldönümü yaÅŸanıyor bugün.
BaÅŸlangıçta, Yunanistan’ın Rumları isyana kışkırtmaya üzerine Osmanlı Devleti, Müşir Ethem PaÅŸa komutasındaki yaklaşık 120 Bin askerle 17 Nisan 1897’de Yunanistan’a savaÅŸ ilan etmiÅŸti. Osmanlı Devleti’ne sınırları içinde kalan Teselya ve Ä°yon Denizi kıyısındaki Arta Limanı 1878 Berlin AntlaÅŸması uyarınca 1881’de Yunanistan’a verilmiÅŸti. Bu geniÅŸlemeden sonra Yunanistan’ın yeni hedefi Epir (Yanya) ve Girit adasıydı.
Yunanistan Kralı I. Yorgi’nin veliahdı I. Konstantin bir miktarı Danimarka askeri ve Ä°talyan gönüllülerin de yer aldığı yaklaşık 75 bin kiÅŸilik Yunan ordusuyla, 18 Nisan 1897’de Milona geçidinde Osmanlı ordusunun karşısına çıktı. Ethem PaÅŸa ilk savaşı üstün bir galibiyetle kazandı. Bu durum üzerine Osmanlı Ordusu ilerleyerek, 25 Nisan 1897’de YeniÅŸehir, 28 Nisan’da da Tırhala’yı ele geçirdi.
Ethem PaÅŸa komutasındaki Osmanlı birlikleri doÄŸuya doÄŸru ilerleyerek 8 Mayıs’ta çok büyük stratejik öneme sahip bir liman kenti olan Volos’a girdi. Osmanlı Ordusu’nun önünde Yunanistan’ın baÅŸkenti Atina’ya girmesini engelleyecek artık, ciddi bir güç kalmamıştı.
Avrupa devletleri devreye giriyor
GeliÅŸimelerin ardından Atina’nın düşeceÄŸini anlayan Avrupa Devletleri’nin aralarında anlaÅŸması üzerine, Rus Çarı II. Nikolay Osmanlı padiÅŸahı II. Abdülhamid’e bizzat telgraf çekerek savaşın durdurulmasını talep etti. PadiÅŸahın iradesi uyarınca, yaklaşık bir ay sonra 19 Mayıs’ta Osmanlı ordusu fiilen savaşı kesti. 20 Mayıs 1897 günü ise mütareke imzalandı.
Osmanlı-Yunan Savaşı’nın sonunda, 4 Aralık 1897 günü Ä°stanbul AntlaÅŸması imzalandı ve Osmanlılar savaÅŸ sırasında ele geçirdiÄŸi Teselya’yı boÅŸalttı. Buna karşılık, Yunanistan, Osmanlı Devleti’ne 4 milyon lira savaÅŸ tazminatı, savaÅŸ sırasında halka verdiÄŸi zararlara karşılık da 100 bin lira tazminat ödemeyi kabul etti.
Özerklik ve Yunanistan’a geçiÅŸ
Girit Osmanlı yönetiminde kaldı, ancak antlaÅŸma gereÄŸi padiÅŸahın atayacağı Hristiyan bir vali tarafından yönetilmesi kabul edildi. Bu antlaÅŸmayla Girit özerk hale geldi, daha sonra Yunanistan Girit’i tekrar iÅŸgal etti ve adayı Yunanistan’a baÄŸladı.
Ardından Balkan SavaÅŸları sonunda imzalanan 14 Kasım 1913 tarihinde imzalanan Atina AntlaÅŸması ile Selânik, Yanya ve Girit Yunanistan Krallığına bırakılmış ve Meriç Nehri sınır kabul edildi. Girit kesin olarak Yunanistan’a baÄŸlandı.
GeliÅŸen bu olaylar sırasında ise Giritli Türkler önce Türkiye’ye göç etmek zorunda kaldı. Daha sonraki yıllarda, KurtuluÅŸ Savaşı sonrası Türkiye-Yunanistan nüfus mübadelesi ile tekrar Girit’e göçe zorlanmıştı. (ab)
