Freedom House’un 2023 İnternette Özgürlük Raporu’na göre Türkiye’de internet özgürlüğü giderek kısıtlanıyor

4 Ekim 2023

Washington merkezli uluslararası insan hakları kuruluşu Freedom House, 2023 yılında internet özgürlüğünün durumunu değerlendiren bir rapor yayınladı. Rapora göre, Türkiye internet özgürlüğünde son sırada yer alıyor ve geçen yıla göre iki puan daha kaybetti. Raporda, Türkiye’de internet özgürlüğünün son on yılda sürekli gerilediği ve Recep Tayyip Erdoğan ve iktidardaki AKP’nin çevrimiçi sansürü ve baskıyı artıran yasalar çıkardığı belirtildi.

Rapor, 70 ülkedeki internet özgürlüğünü üç ana kriter üzerinden değerlendiriyor: Erişim engelleri, içerik kısıtlamaları ve kullanıcı hakları ihlalleri. Bu kriterlere göre, raporda incelenen ülkelerin 17’sinde internet özgür, 32’sinde kısmen özgür ve 21’inde özgür değil olarak sınıflandırılıyor. Türkiye ise 100 puan üzerinden toplam 30 puan alarak özgür olmayan ülkeler arasında yer alıyor.

Türkiye’de internet erişimi, hükümetin fiyatlandırma politikaları, altyapı eksiklikleri ve erişim engellemeleri nedeniyle sınırlı. Rapora göre, Türkiye’de internet kullanıcılarının yüzde 8’i hızlı geniş bant erişimine sahip. Hükümet, çeşitli gerekçelerle yüzlerce internet sitesini ve sosyal medya platformlarını engelliyor. Örneğin, Ekim 2022’de Twitter, Facebook ve YouTube’a erişim engeli getirildi. Bu siteler, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın sağlık durumuyla ilgili spekülasyonları yaydıkları gerekçesiyle mahkeme kararıyla kapatıldı.

Türkiye’de internet içeriği de yoğun bir şekilde sansürleniyor. Hükümet, çevrimiçi yayın yapan haber sitelerini, blogları, podcastleri ve sosyal medya hesaplarını denetliyor ve kapatıyor. Rapora göre, Türkiye’de 2022-2023 döneminde en az 3000 internet sitesi ve makale engellendi. Ayrıca, hükümet tarafından atanan RTÜK (Radyo ve Televizyon Üst Kurulu), çevrimiçi yayın yapan platformlara lisans zorunluluğu getirdi. Bu platformlar, RTÜK’ün yayın ilkelerine uymak zorunda. Aksi takdirde ceza veya kapatılma tehlikesiyle karşı karşıya kalabiliyorlar.

Türkiye’de internet kullanıcıları da hakları ihlal ediliyor. Hükümet, çevrimiçi iletişimi izliyor ve kaydediyor. Rapora göre, Türkiye’de internet kullanıcılarının yüzde 75’i çevrimiçi faaliyetlerinin izlendiğini düşünüyor. Hükümet ayrıca, çevrimiçi ifade özgürlüğünü kısıtlayan yasalar çıkardı. Bunlardan biri de Dezenformasyon Yasası. Bu yasa, yanlış olduğu iddia edilen bilgilerin yayılmasına hapis cezası getiriyor. Bu yasa, Mayıs 2023 seçimleri öncesinde siyasi muhalefet üyelerine ve eleştirel gazetecilere karşı kullanılıyor. Rapora göre, Türkiye’de 2022-2023 döneminde en az 500 kişi çevrimiçi ifadeleri nedeniyle tutuklandı veya yargılandı.

Raporun sonuç bölümünde, Türkiye’de internet özgürlüğünün iyileştirilmesi için önerilerde bulunuluyor. Bu öneriler arasında, erişim engellerinin kaldırılması, sansürün azaltılması, kullanıcı haklarının korunması ve çevrimiçi ifade özgürlüğünün güvence altına alınması yer alıyor. Rapor, Türkiye’de internet özgürlüğünün sadece teknolojik bir sorun olmadığını, aynı zamanda demokratik bir hak olduğunu vurguluyor.

NHY/ ANKA