Çin’in “Yapay Güneşi” Füzyon Enerjisinde Yeni Bir Eşiği Aştı

2 Nisan 2025

Çin’de yürütülen nükleer füzyon araştırmaları, enerji alanında çığır açabilecek yeni bir aşamaya ulaştı. Sichuan eyaletindeki Çıngdu kentinde bulunan Huanliu-3 (HL-3) deneysel reaktörü, plazma iyon sıcaklığını 117 milyon dereceye, elektron sıcaklığını ise 160 milyon dereceye yükselterek füzyon enerjisinde kritik bir dönüm noktasına ulaştı.

Çin devlet televizyonu CCTV’nin aktardığına göre, HL-3 reaktörü Güneş’tekine benzer bir nükleer füzyon reaksiyonu başlatabilecek ısı değerlerine ulaştı ve bu gelişme Çin’in füzyon araştırmalarında “yanan plazma” aşamasına geçtiğini gösteriyor.

Çin’in Füzyon Çalışmalarında Tarihi Atılım

HL-3’ün baş tasarımcısı Cong Vulu, “Bu deneyle füzyon araştırmalarında çifte 100 milyon derece hedefini aşarak büyük bir atılım gerçekleştirdik” diyerek, Çin’in füzyon teknolojisinde artık daha ileri aşamalara geçtiğini belirtti. HL-3’ün en önemli özelliklerinden biri, ısıtma, kontrol ve teşhis sistemlerinin tamamen Çin’de geliştirilmiş olması.

Çin’in nükleer füzyon programı, tokamak adı verilen ve yüksek sıcaklıktaki plazmayı manyetik alan kullanarak kontrol eden bir teknolojiye dayanıyor. Bu teknoloji, hidrojen atomlarının helyuma dönüşmesiyle büyük miktarda enerji açığa çıkaran bir reaksiyonun kontrol altında tutulmasını sağlıyor.

Araştırmacılar, bu aşamaya ulaşabilmek için:

• Elektronları ısıtmak için büyük mikrodalga jeneratörleri,

• Atom çekirdeğini daha fazla ısıtmak için yüksek enerjili parçacık ışınları,

• Plazma çekirdeğinde enerjiyi hapseden yeni bir yöntem geliştirdi.

Bu yenilikler sayesinde, plazma sıcaklığını sınırlayan istikrarsızlıklar kontrol altına alındı ve füzyon deneyleri için küresel standartları belirleyebilecek bir çalışma ortaya kondu.

Çin’in Füzyon Programı: HL-3 ve EAST Reaktörleri

HL-3, Çin’in füzyon enerjisi alanındaki en büyük projelerinden biri olsa da, ülkenin başka reaktörleri de bulunuyor. Özellikle Anhui eyaletinin merkezi Hefei’de bulunan EAST (Deneysel Gelişmiş Süper İletken Tokamak) reaktörü, daha uzun süreli plazma deneyleri için tasarlandı ve Çin’in füzyon enerjisi yolculuğunda önemli bir rol oynuyor.

Ancak HL-3, EAST’ten daha büyük ve daha gelişmiş bir sistem olarak geliştirildi. Çinli bilim insanları, HL-3’ün sadece deneysel bir reaktör olarak kalmayacağını, gelecekte ticari ölçekli bir nükleer füzyon santraline dönüşebileceğini belirtiyor.

Füzyon Enerjisinin Geleceği: Dünya Enerji Haritası Değişebilir mi?

Nükleer füzyon, dünyanın en temiz ve sürdürülebilir enerji kaynaklarından biri olarak görülüyor. Güneş’in enerji üretme mekanizmasını taklit eden bu teknoloji, karbon salınımı yapmıyor, radyoaktif atık üretmiyor ve sınırsız bir enerji potansiyeline sahip.

Ancak şu ana kadar füzyon reaktörleri, ürettiklerinden daha fazla enerji tükettiği için ticari anlamda uygulanabilir bir noktaya ulaşılamadı. Çin’in HL-3 projesinde elde ettiği bu sıcaklık seviyeleri, net enerji kazancı sağlayan bir füzyon reaktörüne ulaşmak için önemli bir adım olarak değerlendiriliyor.

Çin, bu alanda ABD ve Avrupa’nın ITER (Uluslararası Termonükleer Deneysel Reaktör) projesiyle yarış halinde. Eğer Çin, füzyon enerjisini ticari hale getirebilen ilk ülke olursa, bu durum küresel enerji dengelerini kökten değiştirebilir.

Önümüzdeki yıllarda HL-3 ve benzeri projelerin gelişimi, fosil yakıtlardan bağımsız, temiz bir enerji devriminin mümkün olup olmadığını belirleyecek. Çin’in füzyon araştırmalarında attığı bu adımlar, insanlığın gelecekte nasıl bir enerji kaynağına sahip olacağını şekillendirebilir.