BM’ye Göre İstilacı Yabancı Türlerin Küresel Ekonomiye Yıllık Maliyeti 300 Milyar Dolar

Birleşmiş Milletler (BM) tarafından yayımlanan yeni bir rapora göre insan faaliyetleri nedeniyle dünya çapında yayılan 37 binden fazla istilacı türün küresel ekonomiye yıllık maliyeti 300 milyar doları aştı. Rapora göre bugüne kadar yok olduğu bilenen tüm hayvan ve bitki türlerinin yüzde 60’ının soyunun tükenmesinde bu türler etkiliydi.

İstilacı yabancı türler, doğal olarak bulunamayacakları yerlere insanlar tarafından taşınan canlılara verilen isim. Bu türler doğaya, gıda güvenliğine, insan ve insan dışı yaşama tehdit oluşturuyor.

BM’nin Hükümetlerarası Biyoçeşitlilik ve Ekosistem Hizmetleri Platformu’nun (IPBES) 143 temsilcisi tarafından Cumartesi günü onaylanan ve Pazartesi günü yayımlanan yeni kapsamlı raporu istilacı yabancı türlere odaklanıyor.

Raporun ortak yazarı İngiltere Ekoloji ve Hidroloji Merkezi’nden Prof. Helen Roy, iklim değişikliğinin durumu daha da kötüleştireceğini söylüyor: “Gelecekte istilacı yabancı türlerden kaynaklanan tehdit büyük bir endişe kaynağı. Bugün bilinen 37 bin yabancı türün yüzde 37’sini 1970’ten bu yana kayda geçenler oluşturuyor; bunun nedeniyse büyük oranda artan küresel ticaret ve insan seyahati.”

İstilacı türler dünya genelinde ekolojik yıkımı sürükleyen beş ana faktörden biri arasında gösteriliyor. Diğer dört faktörse arazi ve su kullanımındaki değişiklik, türlerin aşırı avlanması, iklim krizi ve kirlilik.

Rapora göre bu türlerin küresel ekonomiye yıllık maliyeti 1970’ten bu yana her on yılda bir dörde katlanarak 2019’da 423 milyar dolara ulaştı.

IPBES raporuna göre bu türler artık benzeri görülmemiş bir hızda dünya çapında yayılıyor. Bugün her yıl dünya çapında 3 bin 500’ten fazla yeni yabancı istilacı tür kaydediliyor. Bunların üçte bire yakının bitki ve yarıya yakınını omurgasızlar oluşturuyor.

Türkiye’de durum ne?

Türkiye denizlerindeki istilacı yabancı türlerle mücadele için uzmanlar güç birliği yapıyor. Orman ve Su İşleri Bakanlığı tarafından istilacı yabancı türler, Türkiye’nin denizel biyolojik çeşitliliğine yönelik en önemli tehditlerden biri olarak belirlendi. Türkiye kıyılarında yaklaşık 450 istilacı yabancı tür bulunduğu bildiriliyor.

İstilacı yabancı türlerin Avrupa Birliği’ne maliyetini hesaplayan ve Haziran ayında yayımlanan yeni bir bilimsel araştırmanın yazarlarından Prof. Dr. Ali Serhan Tarkan, Türkiye ekonomisine maliyetinin 1914’ten günümüze en az 100 milyar dolar olduğunu tahmin ettiklerini söylüyor.

Araştırmaya göre türlerin AB’ye maliyeti 2040’ta 148 milyar dolar olacak.

Dünyanın en kötü 100 istilacı türünden 14’ü Türkiye’de bulunuyor. Bunlar arasında kedi balığı, kırmızı Amerikan yengeci, su mercimeği, nil tilkisi, kara sincap, kara akbaba ve kara yılan gibi türler yer alıyor.

Bu türlerin biyolojik çeşitliliğe, ekosistemlere, tarıma ve insan sağlığına zarar verdiği belirtiliyor.

• NHY/ BBC Türkçe, BiaNet, UNDP