Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, Osman Kavala’nın Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde (AİHM) açtığı ikinci davayla ilgili olarak Ankara’ya, “dostane çözüm” formülünü değerlendirme çağrısında bulundu. Komite, AİHM’in Kavala’nın serbest bırakılması yönündeki kararını hatırlatarak bu kararın uygulanmasını ve Kavala’nın Anayasa Mahkemesi’ndeki bireysel başvurularının ivedilikle karara bağlanmasını talep etti.
Avrupa Konseyi: Teknik Diyalog Memnuniyet Verici
Strasbourg’da toplanan Bakanlar Komitesi, Osman Kavala dosyasındaki gelişmeleri ve Avrupa Konseyi ile Türk hükümeti arasında süren teknik diyaloğu ele aldı. Komite, 24 Ekim 2024 tarihinde Ankara’da gerçekleştirilen son görüşmede Avrupa Konseyi heyetinin Kavala’yı cezaevinde ziyaret ettiğini belirtti. Görüşmelerin “yapıcı” bir şekilde devam etmesi gerektiğini vurgulayan Komite, Türk hükümetine Avrupa Konseyi sekretaryasıyla üst düzey teknik diyaloğu sürdürme çağrısı yaptı.
Kavala İçin Üç Formül Gündemde
Avrupa Konseyi Sekretaryası, Kavala’nın serbest bırakılmasını sağlayabilecek üç yöntem önerdi:
1.Anayasa Mahkemesi Kararı: Osman Kavala’nın Anayasa Mahkemesi’ne yaptığı bireysel başvuruların birinde hak ihlali kararı verilmesi durumunda, dosyanın Ağır Ceza Mahkemesi’ne geri gönderilmesi ve tutuksuz yargılama sürecinin başlatılması. Ancak Anayasa Mahkemesi’nin iş yükü nedeniyle bu sürecin ne zaman başlayacağı belirsiz.
2.AİHM’nin İkinci Davası: AİHM’in Osman Kavala’nın ikinci davasında adil yargılanma hakkının ihlal edildiğine karar vermesi durumunda, Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 311’inci maddesi uyarınca Kavala’nın yeniden yargılanması mümkün olacak. Bu süreçte Kavala’nın geçici olarak serbest bırakılması da gündeme gelebilir.
3.Dostane Çözüm: Ankara ile Kavala’nın AİHM’de “dostane çözüm” formülü üzerinde uzlaşması. Bu yöntemin en hızlı çözüm olduğu belirtilirken, Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi Türk hükümetine bu seçeneği değerlendirme çağrısında bulundu.
Kavala’nın Avukatlarından “Ortak Prosedür” Talebi
Osman Kavala’nın avukatları, Avrupa Konseyi’ne ilettikleri belgelerde, Kavala’nın serbest bırakılmamasının Türkiye’de insan hakları aktivistleri arasında “AİHM’ye başvurunun etkisiz olduğu” algısını güçlendirdiğini belirtti. Avukatlar, Avrupa Konseyi’nin Türkiye’den net bir takvim talep etmesini ve “ortak prosedür” sürecinin başlatılmasını istedi.
Ortak prosedür, Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi (AKPM), Bakanlar Komitesi ve Avrupa Konseyi Genel Sekreteri arasında üçlü bir mekanizma ile AİHM kararlarının uygulanmasını sağlamak üzere tasarlanmış bir süreç. AKPM’de bu mekanizmayı başlatmak isteyen bir grup parlamenter, konuyu Ocak 2025 genel kurul toplantılarında gündeme getirmeyi planlıyor.
Dostane Çözüm Nedir?
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 39’uncu maddesi uyarınca uygulanabilen “dostane çözüm” formülü, devletin ihlal kararını önleyerek AİHM kararlarının iç hukukta uygulanmasını sağlayabiliyor. Ayrıca, devletler bu formülün reddedilmesi durumunda “tek taraflı deklarasyon” yaparak davanın düşürülmesini talep edebiliyor.
Osman Kavala’nın davası, hem Türkiye’nin insan hakları sicili hem de Avrupa Konseyi ile ilişkileri açısından önemli bir test olarak görülüyor. Avrupa Konseyi’nin çağrıları karşısında Ankara’nın atacağı adımlar, Türkiye’nin uluslararası yükümlülüklere bağlılığını gösterecek.
