Yeniden faaliyete geçmişti: Etna Yanardağı güçlü şekilde kül ve lav püskürttü

2 Aralık 2023

Etna Yanardağı’nın son patlaması, İtalya’nın güneyindeki Sicilya Adası’nda yaşayanlar için hem korku hem de hayranlık uyandırdı. Yanardağ, 3 bin 300 metreden kül ve lav fışkırtarak gökyüzünü kızıla boyadı. Bu, Etna’nın bu yıl içinde 50’den fazla kez patlaması anlamına geliyor.

Etna Yanardağı, Avrupa’nın en büyük ve en aktif yanardağıdır. Yaklaşık 500 bin yıl önce oluşmaya başlayan yanardağ, Afrika ve Avrasya levhalarının çarpışması sonucu meydana gelen tektonik hareketlilikten kaynaklanmaktadır. Afrika levhası, Avrasya levhasının altına dalarken, eriyen kayaçlar magma haline gelir ve yüzeye doğru yükselir. Bu magma, Etna Yanardağı’nın beslenme kaynağını oluşturur.

Etna Yanardağı’nın patlamaları genellikle stromboli tipidir. Bu tip patlamalarda, gaz basıncı nedeniyle magma parçalanır ve küçük kül, lav ve kaya parçacıkları olarak havaya fırlatılır. Bu parçacıklar, yanardağın eteklerinde birikerek koni şeklini oluşturur. Etna Yanardağı’nın zirvesinde dört ana krater bulunmaktadır: Bocca Nuova, Voragine, La Norsia ve Güneydoğu Krateri. Bu kraterlerden sıklıkla kül bulutları ve lav fışkırmaları görülmektedir.

Etna Yanardağı’nın patlamalarının çevreye ve insanlara etkisi ise değişkenlik göstermektedir. Bazı patlamalar sadece görsel bir şölen sunarken, bazıları tehlikeli olabilmektedir. Örneğin, 1669 yılında yaşanan büyük bir patlama sonucu Catania şehri lav akıntısı altında kalmış ve binlerce kişi hayatını kaybetmiştir. 1983 yılında ise lav akıntısı bir otoyolu kesmiş ve bir köprüyü yıkmıştır. 2002-2003 yılında ise lav akıntısı bir kayak merkezini tehdit etmiş ve teleferik hatlarını tahrip etmiştir.

Etna Yanardağı’nın patlamalarını önceden tahmin etmek ise oldukça zordur. Yanardağın aktivitesini izlemek için çeşitli yöntemler kullanılmaktadır. Bunlar arasında sismik ölçümler, gaz ölçümleri, termal kameralar ve uydu görüntüleri sayılabilir. Ancak bu yöntemlerin hiçbiri kesin bir sonuç vermemektedir. Bu nedenle, Etna Yanardağı’nın ne zaman ve nasıl patlayacağını bilmek mümkün değildir.

Etna Yanardağı’nın patlamaları hem doğal bir miras hem de bir tehlike olarak görülebilir. Patlamalar, yanardağın jeolojik tarihini anlamamızı sağlarken, aynı zamanda bölgedeki insanların yaşamını etkilemektedir. Etna Yanardağı’nın patlamalarını izlemek hem bilimsel hem de estetik bir zevk sunsa da, bu patlamaların olası zararlarını da göz ardı etmemek gerekir.