TÜİK, 2023 yılı Haziran ayı enflasyon verileri açıklandı, tepkiler ardı arında geldi…

5 Temmuz 2023

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2023 yılı Haziran ayı enflasyon verilerini açıkladı. Buna göre, tüketici fiyatları endeksi (TÜFE) yıllık bazda yüzde 38,21 arttı. Bu oran, memur ve emekli zamlarını belirleyen 6 aylık enflasyonu da yüzde 19,77 olarak ortaya koydu.

Ancak TÜİK’in verileri, hem bağımsız ekonomistlerin hem de kamuoyunun beklentilerinin çok altında kaldı. Enflasyon Araştırma Grubu (ENAG) gibi alternatif kaynaklar, haziran ayı enflasyonunu yüzde 8,54; yıllık enflasyonu ise yüzde 108,58 olarak hesaplamıştı.

TÜİK’in Hesaplama Yöntemi ve Sepet Bileşimi

TÜİK, enflasyonu hesaplarken, tüketici sepetinde yer alan mal ve hizmetlerin fiyatlarını takip ediyor. Bu sepet, Türkiye’deki hanehalklarının harcama alışkanlıklarını yansıtmak üzere belirleniyor. Sepetin içeriği ve ağırlıkları her yıl güncelleniyor.

Ancak son yıllarda TÜİK’in sepet bileşiminde ve hesaplama yönteminde yaptığı değişiklikler, enflasyonun gerçek durumunu gizlemeye yönelik eleştirilere neden oldu. Örneğin, 2020 yılında TÜİK, sepete “kuru soğan” yerine “soğan” adında bir kalem ekledi. Bu sayede, kuru soğanın fiyatındaki artışın etkisi azaltıldı.

Benzer şekilde, 2021 yılında TÜİK, sepete “maske” ve “kolonya” gibi pandemi döneminde talebi artan ürünleri ekledi. Bu ürünlerin fiyatları ise düşüş eğilimindeydi. Böylece, enflasyonun aşağı çekilmesi sağlandı.

Ayrıca TÜİK, fiyatları belirlerken “kalite ayarlaması” adı altında bir yöntem kullanıyor. Bu yönteme göre, bir ürünün kalitesinde bir değişiklik olduğunda, fiyatındaki değişimin tamamının enflasyona yansıtılması yerine, sadece kalite değişiminden kaynaklanmayan kısım dikkate alınıyor. Bu da fiyat artışlarının göz ardı edilmesine yol açabiliyor.

TÜİK’in Verilerine Gelen Tepkiler

TÜİK’in açıkladığı enflasyon verileri, hem ekonomistlerden hem de siyasetçilerden tepki çekti. Birçok isim, sosyal medya üzerinden TÜİK’i eleştirdi.

Örneğin, Ekonomist Prof. Dr. Veysel Ulusoy, Twitter hesabından şu paylaşımda bulundu:

“Bayram etkisinin dorukta olduğu 1. Oteller ve pansiyonlar ve 2. Havayolu ile yolcu taşımacılığı kalemleri bile enflasyon oranının neden bu kadar düşük açıklandığının kanıtıdır.”

Ulusoy’un işaret ettiği gibi, TÜİK’in verilerine göre haziran ayında oteller ve pansiyonlar grubunda fiyatlar yüzde 0,01; havayolu ile yolcu taşımacılığı grubunda ise yüzde 0,02 arttı. Bu oranlar, bayram döneminde talebin artması beklenen bu sektörler için oldukça düşük görünüyor.

Haziran ayı enflasyon rakamları, memur ve emekli maaşlarının belirlenmesinde kritik öneme sahip. Temmuz ayında yapılacak zamların oranı, ocak-haziran döneminde gerçekleşen enflasyona göre belirlenecek. Bu oranın ne kadar olacağı ise önümüzdeki günlerde belli olacak.

TÜİK’in verilerinin ardından memur ve emeklilerin zam oranına ilişkin bir paylaşım yapan Sosyal Güvenlik Uzmanı Özgür Erdursun ise “TÜİK Haziran ayı enflasyonunu %3.92 olarak açıkladı. Memurlara, SSK, Bağ-Kur, ES emeklilerine 6 aylık enflasyon farkı %19.77 oranında verilecek! Şimdi refah payı konusu gündem olacak! %10 refah payı ile zam oranı %30 olur!” ifadelerini kullandı.