Dünya Gıda ve Enerji Fiyatları Düşerken, Türkiye’de Artış Neden Durmuyor?

30 Ekim 2024

Dünya genelinde son dönemde düşen gıda ve enerji fiyatlarına rağmen, Türkiye’de bu fiyatlar sürekli artış gösteriyor. Dünya Bankası ve BM Gıda ve Tarım Örgütü’nün (FAO) raporları, bu durumun hem yapısal hem de dış etkenlerden kaynaklandığını ortaya koyuyor.

Küresel Düşüş, Türkiye’de Artışa Rağmen Devam Ediyor

2023 yılı itibarıyla dünya genelinde gıda fiyatları yüzde 11 oranında düşerken, Türkiye’de bu oran yüzde 72 gibi rekor bir seviyede artış gösterdi. FAO’nun gıda fiyat endeksine göre, son yıllarda uluslararası piyasalarda bazı ürünlerde fiyat düşüşleri yaşandı; örneğin, buğday fiyatları, artan üretim ve lojistik sıkıntıların hafifletilmesiyle gerileme gösterdi. Ancak Türkiye’de yüksek döviz kurları ve üretim maliyetlerindeki artış bu düşüşün yurt içine yansımasını engelledi .

Türkiye’nin Ekonomik Yapısı ve Döviz Kurunun Etkisi ve Enflasyon

Dünya Bankası, Türkiye’deki fiyat artışlarının arkasında döviz kuru dalgalanmalarının, yüksek enflasyonun ve tarım sektöründe yaşanan maliyet baskısının etkili olduğunu vurguluyor. Türkiye’de birçok temel gıda ve enerji ürünü ithal edildiğinden, döviz kurlarındaki artış ithalat maliyetlerini artırarak gıda fiyatlarını doğrudan etkiliyor. Özellikle 2023 yılı boyunca devam eden kur artışları, ithal edilen tarımsal girdi ve enerji ürünlerinin maliyetlerinde artışa neden oldu .

FAO ve Dünya Bankası, Türkiye’deki tarımsal desteklerin yetersiz olduğunu ve çiftçilerin artan maliyetler karşısında zorlandığını belirtiyor. Gübre, mazot ve tohum gibi girdilerin fiyatları, dövizdeki artışla birlikte daha da yükseldi. Bu durum tarımsal üretimdeki verimliliği düşürürken, yüksek maliyetler tüketici fiyatlarına yansıyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre, gıda fiyatları son 37 aydır aralıksız olarak artıyor ve bu da enflasyonun tüketiciye olumsuz etkilerini sürekli kılıyor.

Küresel Eğilimin Tersine Ekonomik Tedbir İhtiyacı

Uzmanlar, Türkiye’nin bu trendi tersine çevirebilmesi için ithalata bağımlılığın azaltılması, tarımsal desteklerin artırılması ve üreticinin maliyet yükünü hafifletecek ekonomik reformlar yapılması gerektiğini belirtiyor. Ayrıca, yüksek enflasyonun kontrol altına alınması için döviz kurunun istikrara kavuşturulması ve tarım politikalarının daha etkin hale getirilmesi de tavsiye ediliyor. Dünya Bankası, Türkiye’yi gıda enflasyonunun en yüksek olduğu ülkeler arasında gösterirken, bu durumun özellikle düşük gelirli kesimler üzerindeki baskısını artırdığını vurguluyor .

Bu bağlamda, küresel piyasalarda gözlenen fiyat düşüşlerinden Türkiye’nin faydalanabilmesi için, dövizde istikrarın sağlanması ve yapısal reformların acil olarak hayata geçirilmesi gerektiği belirtiliyor.