Van Yoksullukta Türkiye’nin Zirvesinde: Göç Artıyor, Eğitim ve Sağlık Erişimi Giderek Azalıyor

27 Ekim 2024

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2023 Gelir Dağılımı İstatistikleri’ne göre Türkiye’nin en düşük gelir seviyesine sahip şehirleri arasında Van, Muş, Bitlis ve Hakkari ilk sıralarda yer alıyor. Bu dört kentte yıllık ortalama eşdeğer hane halkı kullanılabilir fert geliri yalnızca 41 bin 385 TL olarak tespit edildi. Artı Gerçek’ten Zelal Sahidenur Sarı’nın haberine göre, Van’da artan yoksulluk, işsizlik ve temel hizmetlere erişimde yaşanan sorunlar nedeniyle kent, ciddi bir göç dalgasıyla karşı karşıya. Kentin mevcut ekonomik ve sosyal durumu, birçok ailenin geçim mücadelesini daha da zorlaştırıyor.

Yoksulluk Göçe Zorluyor

Van, 1 milyon 127 bin kişilik nüfusuyla Doğu Anadolu’nun en büyük kentlerinden biri olmasına rağmen, son yıllarda yoksulluk kaynaklı göç vermeye başladı. TÜİK verilerine göre, kentin nüfusu 2022 yılında 1 milyon 128 bin 749 iken, 2023 yılında 1137 kişi azalarak 1 milyon 127 bin 612’ye düştü. Uzmanlara göre Van, kırsal mahalleler ve çevre illerden aldığı göçün yetersiz kalması ve kentin yoksulluk, işsizlik, eğitim, ulaşım, sağlık gibi temel alanlarda sorunlar yaşaması nedeniyle nüfus kaybına uğruyor.

DEM Parti Van İl Eşbaşkanı Veysi Dilekçi, kentin yoksullaşmasının nedenlerini değerlendirdiği açıklamasında, Van’ın ana geçim kaynakları olan tarım ve hayvancılığın yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu belirtti. Dilekçi, “Van gibi kentlerde halkın ana geçim kaynağı tarım ve hayvancılık. Ancak hükümetin bu alanlardaki politikaları nedeniyle, bu sektörde çalışanlar ciddi mağduriyetler yaşıyor. Kentin en yoksul bölgeler arasında yer almasının ana nedeni de bu,” dedi. Van’a yönelik olarak hükümetin uyguladığı politikaları eleştiren Dilekçi, hükümetin muhalif kentlerdeki ekonomik yatırımları engellediğini ve halkı yoksullaştırdığını savunarak, kentin özellikle güvenlik gerekçeleriyle birçok bölgesinin ticarete kapatıldığını belirtti.

Artan Yoksulluk Çocuk İşçiliği ve Erken Yaşta Evlilikleri Artırıyor

Van’da artan yoksulluğun eğitim üzerindeki olumsuz etkilerini değerlendiren Eğitim Sen Van Şubesi Eşbaşkanı Murat Atabay, yoksulluğun çocuk işçiliği ve erken yaşta evlilik oranlarının yükselmesine neden olduğunu ifade etti. Atabay, “Van’da çocuklar yoksulluk nedeniyle eğitime erişemiyor. Aileler okul masraflarını karşılayamadığı için çocuklar eğitimden kopuyor ve ekonomik destek sağlamak için çalışmak zorunda kalıyorlar,” diye konuştu. Atabay, özellikle kız çocuklarında erken yaşta evlilik oranlarının arttığını belirterek, ekonomik sıkıntılar ve yoksulluğun en büyük etkilerinin çocuk işçiliği ve erken yaşta evlilikler olarak kendini gösterdiğini vurguladı.

Ayrıca, Atabay iktidarın eğitime bütçe ayırdığını iddia etmesine rağmen, tasarruf tedbirleri kapsamında eğitim harcamalarına kısıtlamalar getirdiğini söyledi. “Devletin öğrencilerin eğitim ihtiyaçlarını eşit şekilde karşılaması gerekirken, sınav odaklı bir eğitim sistemiyle çocuklar kaynak arayışına yönlendiriliyor. Ankara’daki bir çocukla Van’daki bir çocuğun eğitim koşulları arasında ciddi bir uçurum var,” diye ekledi. Eğitimdeki bu eşitsizlik, Van’daki çocukların başarı şansını ciddi şekilde etkiliyor ve eğitime erişim konusunda adaletsizlikler yaratıyor.

Sağlık Hizmetleri Erişiminde Yoksulluğun Yıkıcı Etkisi

Van’da yoksulluğun derinleşmesi, sağlık hizmetlerine erişimde de ciddi sıkıntılara yol açıyor. Sağlık Emekçileri Sendikası (SES) Van Şubesi Eşbaşkanı Figen Çolakoğlu, kentte sağlık sisteminde yaşanan sorunların yoksulluk nedeniyle daha da derinleştiğini belirtti. Çolakoğlu, “Van, 1 milyonun üzerinde bir nüfusa sahip. Ancak sağlık sistemi, piyasalaşmanın ve kapitalizmin etkisi altında kalıyor. Maddi durumu olan vatandaşlar sağlık hizmetlerinden yararlanabilirken, geliri düşük olanlar için bu erişim neredeyse imkânsız hale geliyor,” dedi.

Çolakoğlu, hastanelerde mevcut cihazların yetersiz ve bozuk olduğunu, personel eksikliğinin de bu sorunları daha da derinleştirdiğini ifade etti. “Görsel olarak büyük ve modern binalar sunulsa da, sağlık hizmetlerinin arka planı bu kadar parlak değil. Erişimde ciddi sorunlar yaşanıyor ve temel sağlık hizmetleri bile nüfusun büyük bir kısmına yeterince sunulamıyor. Sağlık hizmetlerinin nitelikli, ücretsiz ve erişilebilir olması gerektiğini savunuyoruz,” diye konuştu. Çolakoğlu ayrıca, sağlık hizmetlerinin erişiminde dil engelinin de büyük bir sorun yarattığını vurgulayarak, sağlık hizmetlerinin anadilinde sunulmasının önemine değindi.

Van’da Yoksulluk, Temel Hizmetlere Erişimi Giderek Zorlaştırıyor

TÜİK verileri ve uzmanların değerlendirmeleri, Van’da giderek artan yoksulluğun ve ekonomik sıkıntıların halkın yaşamını daha da zorlaştırdığını gösteriyor. Kentte yoksulluğun eğitim, sağlık ve genel yaşam koşullarını olumsuz etkilemesi, ailelerin göç etmesine ve kentin nüfus kaybetmesine yol açıyor. Göç, eğitimdeki eşitsizlikler, sağlık hizmetlerine erişim sorunları ve tarım ve hayvancılıktaki çöküş gibi etkenler Van’daki yaşam koşullarını zorlarken, halkın temel ihtiyaçlara erişimde ciddi engellerle karşı karşıya kaldığını gözler önüne seriyor.