Mutluluk, insanlık tarihi boyunca felsefenin, dinin, bilimin ve sanatın en çok ilgilendiği konulardan biri olmuştur. Mutluluğun ne olduğu, nasıl elde edilebileceği, hangi faktörlerin etkili olduğu gibi sorular, farklı çağlarda ve kültürlerde farklı cevaplar bulmuştur.
Antik Yunan döneminde mutluluk, ahlak felsefesinin temel konusu olarak ele alınmıştır. Mutluluğu en yüksek iyi olarak gören filozoflar, insanın erdemli bir yaşam sürmesi ve potansiyellerini gerçekleştirmesi gerektiğini savunmuşlardır.
Sokrates, mutluluğun bilgiyle ilişkili olduğunu, doğru bilginin insanı doğru eylemlere yönlendireceğini öne sürmüştür. Platon, mutluluğun ruhun üç bölümü olan akıl, irade ve arzu arasında uyum sağlanmasıyla mümkün olacağını iddia etmiştir. Aristoteles, mutluluğun insanın doğasına uygun bir şekilde yaşaması ve erdemli davranmasıyla elde edilebileceğini belirtmiştir. Epikür, mutluluğun haz ve acıdan arınmış bir zevk içinde yaşamak olduğunu ileri sürmüştür. Stoacılar ise mutluluğun iç huzur ve erdemli davranışlarla uyumlu bir şekilde yaşamak olduğuna inanmıştır¹².
Orta Çağ’da mutluluk, teolojik bir boyut kazanmıştır. Mutluluğu Tanrı’nın iradesine uygun yaşamak ve ahirette ödüllendirilmek olarak gören Hristiyan düşünürler, bu dünyadaki acı ve sıkıntılara sabretmenin önemini vurgulamışlardır.
Augustinus, mutluluğun Tanrı’ya ulaşmak ve onunla birlikte olmak olduğunu söylemiştir. Aquinas, mutluluğun hem bu dünyada hem de ahirette gerçekleşebileceğini, ancak tam anlamıyla ancak Tanrı’nın görülmesiyle mümkün olacağını ifade etmiştir.
İslam düşünürleri de mutluluğu hem dünyevi hem de uhrevi bir kavram olarak ele almışlardır. İbn Sina, mutluluğun akıl yoluyla gerçek varlığı kavramak ve ona yaklaşmak olduğunu savunmuştur. Gazali, mutluluğun kalbin Allah’ı zikretmesiyle elde edilebileceğini belirtmiştir. Rumi, mutluluğun aşk ile ruhun arınması ve gelişmesi olduğunu dile getirmiştir³⁴.
Modern dönemde ise mutluluk, bireysel ve toplumsal bir sorun olarak karşımıza çıkmıştır. Aydınlanma Çağı’nda akıl ve bilimin ön plana çıkmasıyla birlikte mutluluk, insan hakları ve özgürlüklerle ilişkilendirilmiştir.
Utilitaristler, mutluluğu en fazla insan için en fazla fayda sağlayan şeylerin peşinden gitmek olarak tanımlamıştır. Kant ise mutluluğu ahlaki yasaya uygun davranmak olarak görmüştür. Romantikler ise mutluluğu duyguların ifadesi ve doğayla bütünleşme olarak anlamıştır⁵.
Nazım Hikmet, bütün ustalığına rağmen mısralarla çizemediği mutluğu resmini, “Saman Sarısı” adlı şiirinde Abidin Dino’dan yapmasını istemiştir.
Şiirde şöyle der:
Sen mutluluğun resmini yapabilir misin Abidin
İşin kolayına kaçmadan ama
Gül yanaklı bebesini emziren melek yüzlü anneciğin resmini değil
Ne de ak örtüdeki elmaların
Ne de akvaryumdaki su kabarcıklarının arasında dolanan kırmızı balığınkini
Sen mutluluğun resmini yapabilir misin Abidin?
Abidin Dino ise bu soruya, “Buna ne tual yeter di ne boya” diye cevap verecektir.
Günümüzde mutluluk konusunda psikoloji, sosyoloji ve nörobilim gibi bilim dalları önemli araştırmalar yapmakta.
Mutluluğun biyolojik, psikolojik ve sosyal faktörlerden nasıl etkilendiği, hangi koşullarda arttığı veya azaldığı, nasıl ölçülebileceği gibi sorulara cevap aranmakta.
Mutluluk üzerine yapılan bu tarihsel ve güncel tartışmalar ve araştırmalar, mutluluğun kişiden kişiye farklılık gösteren karmaşık bir olgu olduğunu göstermekte. İnsanların değerleri, yaşam koşulları, toplumsal etkiler ve biyolojik yapısı, mutluluk anlayışlarını etkilemektedir. Bu nedenle, mutluluğu ele alırken bireysel farklılıklara ve geniş bir perspektife odaklanmak, daha anlamlı bir anlayışa ulaşmamıza yardımcı olabilir.
NHY/ Eda Kaya
Kaynak:
(1) Türkiye Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi » Makale » Mutluluk Tarihi. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tudear/issue/55343/759160.
(2) Filozofların Gözünden Mutluluğa Bir Bakış | Pozitif Psikoloji. https://uskudar.edu.tr/pozitif-psikoloji/filozoflarin-gozunden-mutluluga-bir-bakis.
(3) Mutluluk ve İyilik İlişkisi » Felsefe hakkında her şey…. https://www.felsefe.gen.tr/mutluluk-ve-iyilik-iliskisi/.
(4) Mutluluk Nedir? Felsefe Ve Psikoloji’de Mutluluk Nasıl … – Milliyet. https://www.milliyet.com.tr/egitim/mutluluk-nedir-felsefe-ve-psikolojide-mutluluk-nasil-tarif-edilir-6427500.
(5) Mutluluk Araştırması: Türkiye son sırada – Artı Gerçek. https://artigercek.com/guncel/mutlulukta-10-yilda-dibe-vurduk-207944h.
- Bilim İnsanları, Bazı Kişilerin Neden Covid Olmadığını Buldu - 21 Haziran 2024
- Tüketicinin İyimserliği Azalıyor - 21 Haziran 2024
- Akşener, Erdoğan’dan Ne İstedi? - 7 Haziran 2024
