Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ve Enflasyon Araştırma Grubu (ENAG) tarafından bugün yayımlanan Mayıs ayı enflasyon verileri, ekonomi gündeminin en çarpıcı başlığı oldu. TÜİK, Mayıs ayında yıllık tüketici enflasyonunu yüzde 35,41 olarak açıklarken, bağımsız akademisyenlerin oluşturduğu ENAG ise aynı dönemde yıllık enflasyonu yüzde 71,23 olarak hesapladı. Aradaki yaklaşık 36 puanlık fark kamuoyunda veri güvenilirliği tartışmalarını yeniden alevlendirdi.
TÜİK Verilerine Göre Konut İlk Sırada
TÜİK’in açıkladığı resmi verilere göre, Mayıs ayında aylık enflasyon yüzde 1,53 düzeyinde gerçekleşti. Yıllık bazda ise en yüksek artış yüzde 67,43 ile ‘konut’ grubunda kaydedildi. Bu grubu yüzde 32,87 ile ‘gıda ve alkolsüz içecekler’, yüzde 24,59 ile ‘ulaştırma’ izledi.
12 aylık ortalama enflasyon ise yüzde 45,80 olarak belirlendi. Bu oran, Haziran ayında konut kiralarına uygulanabilecek azami zam oranını da oluşturuyor. TÜİK bir önceki ay olan Nisan’da yıllık enflasyonu yüzde 37,86, aylık artışı ise yüzde 3 olarak açıklamıştı.
ENAG Verilerine Göre Aylık Artış Yüzde 3,66
TÜİK’ten farklı bir yöntemle hesaplama yapan ENAG ise Mayıs ayında aylık enflasyonun yüzde 3,66, yıllık enflasyonun ise yüzde 71,23 olduğunu duyurdu. ENAG, verilerini internet üzerinden toplanan günlük fiyatlara dayanarak hesaplıyor ve dinamik tüketim sepetleri kullanıyor.
Bu yöntem farklılığı, TÜİK ile ENAG arasındaki büyük farkın teknik temellerinden biri olarak görülse de, uzmanlar arasında bu farkın sadece metodolojik değil, aynı zamanda kurumsal bağımsızlıkla da ilgili olabileceği yönünde yorumlar yapılıyor.
İstanbul Verileri: Yüzde 46,57
Öte yandan, İstanbul Ticaret Odası (İTO) da Mayıs ayında perakende fiyatlarda yıllık yüzde 46,57’lik artış yaşandığını bildirdi. Aylık bazda İstanbul’da fiyatlar yüzde 2,83 oranında yükseldi. İTO verileri, çoğu zaman TÜİK öncesi ‘öncü gösterge’ olarak kabul ediliyor.
Memur ve Emekli Zammı Netleşiyor
TÜİK’in yayımladığı beş aylık enflasyon verisiyle birlikte memur ve emekli maaşlarına Temmuz ayında yapılacak zam oranları da şekillenmeye başladı. Beş aylık enflasyon yüzde 15,09 olarak gerçekleşti. Haziran ayı verilerinin açıklanmasıyla birlikte kesin zam oranı belirlenecek.
TÜİK’e Güven Tartışmaları ve DİSK Davası
TÜİK ile ENAG arasındaki farklar yalnızca teknik hesaplama yöntemlerinden kaynaklanmıyor. Kurumun hükümete bağlı yapısı nedeniyle verilerin siyasal müdahaleye açık olduğu yönünde eleştiriler uzun süredir gündemde. 2022 yılında TÜİK, Ocak 2003’ten beri her ay yayımladığı madde fiyat listesini kamuoyuyla paylaşmayı durdurmuştu. Bu gelişme üzerine Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK), Bilgi Edinme Kanunu kapsamında TÜİK’ten bilgi talep etti. Ancak TÜİK, söz konusu listeyi artık yayımlamayacağını bildirerek talebi reddetti.
DİSK’in açtığı davada mahkeme, TÜİK’in bilgi talebini reddetmesinin hukuksuz olduğuna hükmetti. Ancak karar, TÜİK tarafından üst mahkemeye taşındı ve dava süreci halen devam ediyor.
Güven Krizi Derinleşiyor
TÜİK ile ENAG arasında yıllardır süregelen veri uyuşmazlığı, kamuoyunun ekonomik verilere olan güvenini sarsmaya devam ediyor. TÜİK’in metodolojisi, şeffaflık eksikliği ve kurumun hükümetle ilişkisi, akademik çevreler ve sendikalar tarafından sıklıkla eleştiriliyor. Bu durum, enflasyonun toplum üzerindeki gerçek etkisini anlamaya çalışan vatandaşlar açısından ciddi bir bilgi eksikliği yaratıyor.
- NHY / tr.euronews.com, TÜİK, ENAG, İTO, DİSK
