Kara Delikler ve Yıldız Patlamaları: Yeni Bilimsel Keşifler

30 Eylül 2024

Kara delikler hakkında yapılan yeni bir bilimsel keşif, gökbilimcileri şaşkına çevirdi. Özellikle kara deliklerden püsküren madde jetlerinin, yıldız patlamalarına yol açabildiği keşfi, jetlerin evrendeki rolü hakkında yeni sorular ortaya çıkardı.

Araştırmaya göre, ışık hızına yakın hızda ilerleyen bu madde jetleri, yollarındaki beyaz cüce yıldızların patlamasına neden olabiliyor. Bu yıldızlar, yanmış yıldız kabukları olarak tanımlanan ve yüzeylerinde hidrojen birikmesi sonucu periyodik olarak patlayan kozmik cisimlerdir. Yaklaşık iki kilometrelik bir hidrojen tabakası oluştuktan sonra, bu tabaka patlayarak yıldızdan ayrılır ve döngü tekrar başlar.

Çalışmayı yürüten Stanford Üniversitesi’nden astrofizikçi Alec Lessing, ESA’nın bir duyurusunda bu fenomenin hala tam olarak anlaşılamadığını, ancak çok heyecan verici bir keşif olduğunu belirtti. Araştırmada, süper kütleli bir kara deliğe ev sahipliği yapan M87 galaksisi incelendi. M87’nin yaklaşık 3.000 ışık yılı uzunluğundaki plazma jetinin yakınında, galaksinin diğer bölgelerine oranla iki kat daha fazla nova patlaması gözlemlendi.

Daha önce yapılan araştırmalar, bu jetlerin çevresindeki yıldız sistemlerine etkisi olabileceğini öne sürmüş olsa da, Hubble Uzay Teleskobu’nun sağladığı yeni görüntüler, jetlerin patlama frekanslarını artırabileceğini gösterdi. Bilim insanları, jetin beyaz cücelerin yüzeyindeki hidrojen tabakasını daha hızlı biriktirmesine neden olduğunu, bunun da patlama döngüsünü hızlandırdığını düşünüyor. Ancak bu sürecin nasıl gerçekleştiği henüz tam olarak açıklanamıyor. Hubble’ın çektiği en derin görüntüler arasında yer alan bu gözlemler, kara delik jetlerinin yıldız patlamalarını tetikleyebileceğini düşündüren önemli veriler sağladı.

Bu yeni keşif, kara deliklerin yalnızca güçlü kütle çekimiyle değil, çevrelerindeki yıldız sistemlerine de doğrudan etkisi olabileceğini ortaya koyuyor. Jetlerin, evrendeki dinamikler üzerinde düşündüğümüzden çok daha geniş bir rol oynadığı anlaşılıyor.

Bu araştırmanın sonuçları, The Astrophysical Journal’da yayınlanması planlanırken, ön baskı olarak arXiv platformunda da yer alıyor.