Ä°ran’daki insan hakları örgütlerinin verilerine göre, 2023 yılında ülkede insan hakları ihlallerinde endiÅŸe verici bir yükseliÅŸ yaÅŸandı. Ä°ran’da yıl içerisinde 823 kiÅŸi idam edilirken, 333 kolbere* yönelik yaÅŸam hakkı ihlali yaÅŸandı. Yine 27 kiÅŸinin mayın ve patlayıcıların sonucu hayatını kaybettiÄŸi ülkede, ayrıca cezaevlerinde 34 mahkum da yaÅŸamını yitirdi. Ä°ran genelinde yıl boyunca kayıtlara geçen tutuklu sayısı 2 bin 342 kiÅŸi olurken, yine yıl içerisinde 21 siyasi aktivist ve protestocu ölüm cezasına çarptırıldı. Ä°statistiklere göre; 547 aktivist, 94 yıl ertelenmiÅŸ hapis, 2 bin 547 kırbaç cezasının yanı sıra toplamda 2 bin 944 yıl hapis cezasıyla karşı karşıya kaldı.
Ä°damlar, keyfi tutuklamalar ve ÅŸiddet
Raporda, mahkumların yaygın ÅŸekilde infaz edilmesi, keyfi tutuklamalar ve aralarında kolber ve sivil aktivistlerin de bulunduÄŸu savunmasız gruplara yönelik artan ÅŸiddet, yaygın insan hakları ihlallerine dikkat çekildi. Raporda, “Dahası, siyasi ve sivil aktivistlerin hedef alınmasıyla birlikte ulusal ve dini ayrımcılık örnekleri, adalet ve ifade özgürlüğünün rahatsız edici bir ÅŸekilde yokluÄŸunu ortaya koyuyor. Bu durum, uluslararası toplumun ve insan hakları savunucusu kurumların, Ä°ran vatandaÅŸlarının haklarını koruma sorumluluÄŸu ile uyumlu temel reformları savunmak için artan ilgi ve baskısını gerektirmektedir” ifadelerine yer verildi.
Kadına yönelik şiddet
Ä°ran’da yine yıl içerisinde en az 121 kadın cinayeti yaÅŸanırken, kadın cinayetlerinin tamamının, yakın iliÅŸkileri olan kiÅŸiler tarafından iÅŸlendiÄŸi tespit edildi. Raporda, “Ä°slam Cumhuriyeti’nin kadınlara yönelik politikası, cinsel ve toplumsal cinsiyet azınlıklarını da kapsayacak ÅŸekilde kadınların haklarının sistematik bir ÅŸekilde ihlal edilmesini yansıtıyor. Bu deÄŸersizleÅŸme sadece siyasi ve idari alanlarda deÄŸil, toplumsal baÄŸlamda da açıkça görülüyor. Kadınların hedef alınmasının kolaylığı ve bu eylemlerin maliyet etkin doÄŸası, rahatsız edici bir eÄŸilimin altını çiziyor. Ä°slam Cumhuriyeti hükümetinin kendisi kadın cinayetlerini iÅŸliyor ve bu alanda çalışan kadınlar için aşılmaz engeller yaratıyor. Sonuç olarak, gerçek kadın cinayeti sayısı haberlerde ve medyada gösterilenin çok üzerindedir” denildi.
Uluslararası toplumun sorumluluğu
Rapor, uluslararası toplumun ve insan hakları savunucusu kurumların, Ä°ran’daki insan hakları ihlallerini durdurmak için daha fazla çaba göstermesi gerektiÄŸi çaÄŸrısında bulundu. Raporda, “Ä°ran hükümeti, insan haklarına saygı duyulmasını ve korunmasını saÄŸlamak için uluslararası yükümlülüklerine uymalıdır. Uluslararası toplum, Ä°ran hükümetini bu yükümlülüklerini yerine getirmeye zorlamak için etkili mekanizmalar geliÅŸtirmelidir” ifadelerine yer verildi.
Ä°ran’daki insan hakları ihlalleri
Ä°ran’da insan hakları ihlalleri, uzun yıllardır uluslararası toplumun gündeminde yer alıyor. Ä°ran hükümeti, adalet, ifade özgürlüğü, din ve inanç özgürlüğü, kadın hakları gibi alanlarda ciddi insan hakları ihlallerine imza atıyor. Ä°ran’daki insan hakları ihlalleri, özellikle 2023 yılında endiÅŸe verici bir ÅŸekilde arttı.
*Sınırı sırtlarında veya binek hayvanları ile geçen, bir anlamda sırtında yük taşıyan ticaret yapan (kaçakçı) kiÅŸi….
