İran’da 2023 yılında insan hakları ihlalleri endişe verici bir şekilde arttı

4 Ocak 2024

İran’daki insan hakları örgütlerinin verilerine göre, 2023 yılında ülkede insan hakları ihlallerinde endişe verici bir yükseliş yaşandı. İran’da yıl içerisinde 823 kişi idam edilirken, 333 kolbere* yönelik yaşam hakkı ihlali yaşandı. Yine 27 kişinin mayın ve patlayıcıların sonucu hayatını kaybettiği ülkede, ayrıca cezaevlerinde 34 mahkum da yaşamını yitirdi. İran genelinde yıl boyunca kayıtlara geçen tutuklu sayısı 2 bin 342 kişi olurken, yine yıl içerisinde 21 siyasi aktivist ve protestocu ölüm cezasına çarptırıldı. İstatistiklere göre; 547 aktivist, 94 yıl ertelenmiş hapis, 2 bin 547 kırbaç cezasının yanı sıra toplamda 2 bin 944 yıl hapis cezasıyla karşı karşıya kaldı.

İdamlar, keyfi tutuklamalar ve şiddet

Raporda, mahkumların yaygın şekilde infaz edilmesi, keyfi tutuklamalar ve aralarında kolber ve sivil aktivistlerin de bulunduğu savunmasız gruplara yönelik artan şiddet, yaygın insan hakları ihlallerine dikkat çekildi. Raporda, “Dahası, siyasi ve sivil aktivistlerin hedef alınmasıyla birlikte ulusal ve dini ayrımcılık örnekleri, adalet ve ifade özgürlüğünün rahatsız edici bir şekilde yokluğunu ortaya koyuyor. Bu durum, uluslararası toplumun ve insan hakları savunucusu kurumların, İran vatandaşlarının haklarını koruma sorumluluğu ile uyumlu temel reformları savunmak için artan ilgi ve baskısını gerektirmektedir” ifadelerine yer verildi.

Kadına yönelik şiddet

İran’da yine yıl içerisinde en az 121 kadın cinayeti yaşanırken, kadın cinayetlerinin tamamının, yakın ilişkileri olan kişiler tarafından işlendiği tespit edildi. Raporda, “İslam Cumhuriyeti’nin kadınlara yönelik politikası, cinsel ve toplumsal cinsiyet azınlıklarını da kapsayacak şekilde kadınların haklarının sistematik bir şekilde ihlal edilmesini yansıtıyor. Bu değersizleşme sadece siyasi ve idari alanlarda değil, toplumsal bağlamda da açıkça görülüyor. Kadınların hedef alınmasının kolaylığı ve bu eylemlerin maliyet etkin doğası, rahatsız edici bir eğilimin altını çiziyor. İslam Cumhuriyeti hükümetinin kendisi kadın cinayetlerini işliyor ve bu alanda çalışan kadınlar için aşılmaz engeller yaratıyor. Sonuç olarak, gerçek kadın cinayeti sayısı haberlerde ve medyada gösterilenin çok üzerindedir” denildi.

Uluslararası toplumun sorumluluğu

Rapor, uluslararası toplumun ve insan hakları savunucusu kurumların, İran’daki insan hakları ihlallerini durdurmak için daha fazla çaba göstermesi gerektiği çağrısında bulundu. Raporda, “İran hükümeti, insan haklarına saygı duyulmasını ve korunmasını sağlamak için uluslararası yükümlülüklerine uymalıdır. Uluslararası toplum, İran hükümetini bu yükümlülüklerini yerine getirmeye zorlamak için etkili mekanizmalar geliştirmelidir” ifadelerine yer verildi.

İran’daki insan hakları ihlalleri

İran’da insan hakları ihlalleri, uzun yıllardır uluslararası toplumun gündeminde yer alıyor. İran hükümeti, adalet, ifade özgürlüğü, din ve inanç özgürlüğü, kadın hakları gibi alanlarda ciddi insan hakları ihlallerine imza atıyor. İran’daki insan hakları ihlalleri, özellikle 2023 yılında endişe verici bir şekilde arttı.

*Sınırı sırtlarında veya binek hayvanları ile geçen, bir anlamda sırtında yük taşıyan ticaret yapan (kaçakçı) kişi….