HES dereleri kuruttu: YurttaÅŸlar isyan etti

Yıllık 2 bin 400 kilogram yağış oranı ile Türkiye’nin en çok yağış alan ili olan Rize’de, hidroelektrik santral (HES) projelerinin bulunduÄŸu vadilerdeki dere yatakları yaz aylarında susuz kaldı. Dere sularının tünele alındığı Salarha ve Güneysu derelerinin büyük bir bölümü bu yıl da kurudu.

Güneysu ilçesi ile Salarha beldesinin adını taşıyan dereler üzerine kurulan düşük megawaatlı hidroelektrik santrallerde suyun tünele alındığı alanlarda su seviyesi azaldı. Salarha Vadisi’ndeki 28 megavat kurulu gücündeki HES projesi kapsamında YiÄŸitler Köyü’ndeki regülatör sahasından tünele alınan Salarha Deresi’nin suyu Güneysu Vadisi’nde kurulan santrale aktarıldı, 8 kilometre sonra yeniden Salarha Deresi’ne bırakıldı. Ancak 8 kilometre boyunca suyu azalan ve bazı alanlarda ikiye ayrılan dere yatağının bir bölümü ise tamamen kurudu. Güneysu ilçesi Gürgen Deresi’ndeki HES projesi kapsamında suyun tünele alındığı 3 kilometrelik alanda da dere suyu azaldı.

“DERELER ESKÄ°DEN HAVADAN KUÅž KAPARDI”

Salarha deresinin eskiden gürül gürül aktığını anlatan Hasan Ketenci, “Eskiden dereler öyle akardı ki havadan kuÅŸ kapardı. Köprülerin üzerinden akardı. HES yapımından sonra derelerimiz kurudu. Åžimdi su yok. Sularımızı hep aldılar. Derelerin eski halini özlüyoruz” dedi. Ä°hsan Katırcı da “Dereler eksiden köprülerin üzerinden akardı. Åžimdi derelerde su da balık da kalmadı. 40 yılda dere yatağını arar derler ama su yok ki nasıl yatağını arasın. Birkaç HES projesi yapılınca suyu aldı, yaÅŸamı da bitirdi” dedi ve gelecekte hastalıklarla karşı karşıya kalınabileceÄŸi endiÅŸesini dile getirdi. Derelerde eskiden yüzdüklerini anlatan Muhammet Çelik de “Su eskiden fazlaydı, derelerde balık tutar, yüzerdik. Åžimdi HES’ler yapılınca dereler kurudu. Yüzülecek dere yok. Dere olduÄŸu bile belli deÄŸil. Dereler bitti. KeÅŸke böyle olmasaydı” ifadeleri ile üzüntüsünü dile getirdi.

12 HES DEVREDE

Rize’de İkizdere, Senoz, Güneysu ve Salarha dereleri üzerine 12 hidroelektrik santral projesi kuruldu. Cevizlik, Yokuşlu, Ayvasıl, Uzundere, Yeşilköy, İkizdere, Kale, İncirli, Saray, Adacami, Hamzabey ve Gürgen HES projelerinde yıllık ortalama 830 gigawaat saat elektrik üretimi yapılıyor. Bu projelerin bazıları yaz aylarında azalan su miktarı nedeniyle üretime ara vermek zorunda kalıyor. DHA