Pew Araştırma Merkezi’nin 2024 yılında gerçekleştirdiği küresel anket, ekonomik eşitsizliğin dünya çapında önemli bir endişe kaynağı olduğunu ortaya koydu. Araştırmaya katılan 36 ülkeden 41.503 yetişkinin büyük çoğunluğu, zenginlerin siyasi etkisinin bu eşitsizliğin temel nedenlerinden biri olduğunu düşünüyor. Türkiye’yi de kapsayan çalışma, ekonomik eşitsizlikle mücadelede siyasi ve toplumsal reform ihtiyacını gözler önüne seriyor.
Araştırmanın bulgularına göre, katılımcıların %54’ü, ülkelerindeki zengin ve fakir arasındaki uçurumu büyük bir sorun olarak tanımlarken, %30’luk bir kesim bu sorunun orta derecede ciddi olduğunu ifade etti. Ekonomik sistemin büyük ölçüde değişmesi gerektiğini düşünenlerin oranı 36 ülkenin 33’ünde çoğunlukta yer aldı. Bu eğilim özellikle Asya-Pasifik, Latin Amerika ve Afrika’daki orta gelirli ülkelerde daha yüksek seviyede ölçüldü.
Zenginlerin Siyasi Etkisi ve Ekonomik Dengesizlik
Ankete katılanların %60’ı, zenginlerin siyasi alandaki etkisinin ekonomik eşitsizliği derinleştirdiğini belirtti. Bu görüş, özellikle sol eğilimli bireyler arasında yaygın olsa da, sağ görüşlü katılımcılar arasında da önemli bir destek buldu. Küresel ölçekte toplumların büyük bir kısmı, ekonomik düzenin temelinde köklü değişiklikler yapılması gerektiğine inanıyor.
Gelecek nesillerin ekonomik durumuna ilişkin beklentiler de büyük ölçüde karamsar. Katılımcıların %57’si, bugünün çocuklarının büyüdüklerinde ebeveynlerinden daha kötü bir ekonomik durumda olacağını düşünüyor. Bu görüş, özellikle Avustralya, Kanada, Fransa, İtalya, Japonya, İspanya, Birleşik Krallık ve ABD gibi yüksek gelirli ülkelerde daha güçlü bir şekilde dile getirildi.
Türkiye’de Ekonomik Eşitsizlik Algısı
Türkiye’den elde edilen veriler, küresel eğilimlerle büyük ölçüde paralellik gösterdi. Türkiye’de katılımcıların %68’i, ülkedeki gelir eşitsizliğini büyük bir sorun olarak tanımlarken, bu oran gençlerde %72, düşük gelirli bireylerde ise %75 olarak ölçüldü.
Zenginlerin siyasi etkisinin ekonomik dengesizliğe yol açtığını düşünenlerin oranı Türkiye’de %65 seviyesinde. Bu görüş, sol eğilimli bireyler arasında %78 ile daha yüksek seviyelerde görülürken, sağ eğilimli kesimde %55 olarak ölçüldü.
Eğitim sistemi de ekonomik eşitsizliğin önemli bir unsuru olarak değerlendirildi. Türkiye’de katılımcıların %60’ı, eğitim sistemindeki eksikliklerin eşitsizliği artıran faktörlerden biri olduğunu belirtirken, kırsal bölgelerde bu oran %70’e çıktı.
Gelecek nesillerin ekonomik geleceği konusunda Türkiye’de de benzer bir karamsarlık hakim. Katılımcıların %55’i, bugünün çocuklarının ileride ebeveynlerinden daha kötü bir ekonomik duruma sahip olacağını düşünüyor. Bu oran gençlerde %60, düşük gelirli bireylerde ise %65 olarak belirlendi.
Ekonomik Eşitsizliğin Temel Nedenleri
Araştırmada ekonomik eşitsizliğin temel nedenleri arasında altı faktör öne çıktı. Katılımcıların %60’ı, zenginlerin siyasi etkisini en önemli neden olarak gösterirken, Türkiye’de bu oran %65 olarak kaydedildi. Eğitim sistemindeki eksiklikler küresel çapta %55 oranında etkili bir faktör olarak değerlendirilirken, Türkiye’de bu oran %60’a ulaştı.
Fırsat eşitsizliği de ekonomik dengesizliğin önemli nedenleri arasında yer aldı. Küresel ölçekte %50, Türkiye’de ise %55’lik bir kesim, bazı bireylerin doğuştan daha fazla fırsata sahip olmasının eşitsizliği artıran bir unsur olduğunu belirtti. Teknolojik değişimin etkisi ise daha düşük oranlarda dile getirildi. Küresel olarak %40, Türkiye’de ise %45’lik bir kesim, otomasyon ve dijitalleşmenin ekonomik eşitsizliği artırdığı görüşünde birleşti.
İdeolojik Eğilimler ve Ekonomik Algı
Araştırma, ekonomik eşitsizliğe dair algıların ideolojik farklılıklar gösterdiğini ortaya koydu. Sol eğilimli bireyler, bu sorunu daha ciddi olarak değerlendirirken, sağ eğilimlilerin daha düşük oranlarda endişe duyduğu gözlemlendi.
Türkiye’de sol eğilimli bireylerin %78’i, ekonomik eşitsizliği büyük bir sorun olarak tanımlarken, sağ eğilimliler arasında bu oran %55 olarak ölçüldü. Benzer şekilde, sol görüşlülerin %70’i zenginlerin siyasi etkisini eleştirirken, sağ eğilimlilerde bu oran %50 seviyesinde kaldı.
Ekonomik Sistem Üzerinde Reform Talebi
Pew Araştırma Merkezi’nin çalışmasına göre, küresel çapta katılımcıların büyük bir çoğunluğu ekonomik sistemde köklü değişiklikler yapılması gerektiğini düşünüyor. Türkiye’de bu oran %65 olarak ölçülürken, özellikle gençler (%70) ve düşük gelirli bireyler (%75) arasında reform talebi daha yüksek seviyede görüldü.
Araştırma, ekonomik eşitsizliğin küresel bir sorun olduğunu ve bu eşitsizliğin en büyük nedenlerinden birinin zenginlerin siyasi etkisi olarak görüldüğünü ortaya koyuyor. Türkiye’de ise eğitim sistemindeki sorunlar ve fırsat eşitsizliği, ekonomik dengesizlikleri pekiştiren en önemli unsurlar olarak öne çıkıyor.
Ekonomik sistemde yapılacak reformlar, toplumun geniş kesimleri tarafından desteklenirken, özellikle gençler ve düşük gelirli bireyler arasında ekonomik geleceğe yönelik karamsarlık dikkat çekiyor. Pew Araştırma Merkezi’nin sonuçları, ekonomik ve toplumsal eşitsizliklerle mücadelede daha kapsayıcı ve adil politikalar üretilmesi gerektiğine işaret ediyor.
Kaynak: Pew Araştırma Merkezi, 2024 Küresel Anketleri.
