Eğitimde Bireysel farklılıklar

“Hepimiz aynı olmadığımız gibi; zihinlerimiz de birbirinden farklıdır. Başka bir deyişle, bir çan eğrisi üzerinde hepimiz belirli noktalar üzerinde durmayız. Göz ardı etmek yerine bu farklılıkları göz önünde bulundurduğumuzda eğitimden en etkili biçimde faydalanabiliriz.”

Howard Gardner

Eğitim, bireyin doğumuyla başlayıp ömür boyu süren bir süreçtir. Bu süreçte çevre ile etkileşimi aracılığıyla hem özelliklerini ortaya çıkarır, hem de yeni özellikler, bilgiler kazanır. Davranışlarında, bilgi birikiminde kalıcı değişiklikler yaşar. Bu süreçte öğrenciler, öğrenmelerine bireysel özelliklerine göre farklı tepkiler verirler.

İnsanlar birçok açıdan birbirinden farklıdırlar. İnsanlar arasındaki en belirgin farklılıklar fiziksel farklılıklardır. Fakat insanlar zihinsel, psikolojik, kültürel ve benzeri açılarda da birbirlerinden farklılıklar gösterirler. Bu nedenle eğitimin tüm aşamalarında bireysel farklılıklar gözetilmelidir. 

Bireysel özellikler genelde dört başlık altında incelenir

Değişmeyen benzerlikler; bireyler arasında genellikle aynı olan özelliklerdir. 

-Değişmeyen farklılıklar; bireyde zaman içinde farklılık göstermeyen ama bireyden bireye farklılık gösteren özelliklerdir. 

-Değişen benzerlikler; bireyde zaman içinde farklılık gösteren, fakat toplumda insanlar arasında aynı olan özelliklerdir. 

-Değişen farklılıklar; zamanla değişen, bireyden bireye farklılık gösteren özelliklerdir.

Genel anlamda, bireysel farklılıklar kişinin benliğiyle ilişkilidir. Eğitim anlamında ise, öğrencilerin kendilerine özgü öğrenme şekillerini ifade eder.

Bireysel farklılıkların farkında olmak, eğitimde çok önemli bir unsurdur. Öncelikle, bireysel farklılıkları göz önüne aldığınızda çeşitliliklere verilir. Bu şekilde her öğrencinin ihtiyaçları ve potansiyeli göz önünde bulundurulmuş olunur. Başka bir deyişle, çocuklara farklı ve eşsiz olduğunu öğretmek eğitimde önemlidir. Herkesin öğrenmede ve bilgi edinmede kendi yolunu bulmasına olanak tanıyan da bu eşsizliktir. Ayrıca, hepimizin farklı olduğunu bilmek, sınıfta öğrencilere arkadaşlarının ne şekilde öğrendiğini anlama fırsatı da sunmaktadır.

Öğrenciler arasındaki farklar göz önüne alındığında, öğretmenlerin rolü çok önemlidir. Eğitimciler, bireysel farklılıkları göz önünde bulundurarak aktiviteleri planlamalı, öğrencilerinin ihtiyaçlarına uyum sağlayan eğitim yöntemleri ve stratejileri geliştirmelidirler.

Bu yüzden, bireysel farklılıkları ele almak eğitimin bireyselleştirilmesini gerektirir. Öğrencilerin özel ihtiyaçlarını, kişisel ve bağlamsal (aile, kültür ve ekonomik) durumlarını göz önüne almak önemlidir.

Aynı şekilde, bu tarzdaki öğretme şekli  öğrencilerin sorunlarını çözmeyi de gerektirir. Böylece sorunlar çocukların akademik başarılarını etkilemez. 

Bireyselleştirilmiş eğitim, karma eğitime ve çeşitliliğe dayalı bir perspektiftir. Böylece öğretmenler daha kapsamlı bir eğitim sunabilir.

Arslan ÖZDEMİR