Bizde “Orman Mevzuatı” Ne Kadar Uygulanıyor?  Diğer Ülkeler Neler Yapıyor?

Aslında ülkemizde mevzuatlar, yasalar, yönetmelikler ve çeşitli kanunlar kağıt üzerinde çok mükemmel yazılıdır. Onları okur ve incelerken hiçbir eksiklik ve yanlışlık göremezsiniz. Ancak bunlar hep yazılı olarak kalıyor. Uygulamaya gelindiğinde hiçbir icraat tam olarak yerine getirilmiyor. Ama zaman içinde çok yerinde olan bu mevzuatlar sürekli sermaye lehine ek düzenlemelerle, genelgelerle o yasanın genel geçer hükümleri boşa çıkarılıyor. Ve yasada tutunacak, o konuyu koruyacak bir dal bırakılmıyor. İşte Orman yasası veya Orman Mevzuatı da bunlardan bir tanesi. Ben çok kısa birkaç örnek aşağıya aldım. Ancak bu mevzuatın herkesçe çok iyi incelenerek, ne kadar bu mevzuatla oynandığını görmeleri gerekiyor. Bu mevzuat nasıl etkisiz hale getirilmiş, onu görmekte fayda vardır.

“Orman Yasası”,  Orman Mevzuatı; 6831 Sayılı Kanun 8.9.1956 tarihinde 9402 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiş. Ancak bugüne kadar bir çok değişikliğe uğrayarak hala net bir şekil almamış gibi. Hatta son yıllarda KHK ile bile yasada esnetilmeler yapılmış. Nedeni ise rant sağlama ve birilerine çıkar sağlama amaçlı yeni düzenlemeler yapılabilmiş. Bu mevzuata göre, ormanda değil ağaç kesmek dal kırmak bile suç sayılıyor. Ve o tür bir eyleminde cezası var. Hala kışlık odun kesmeye ceza verilmekte, odun yüklü araçlara el konulmakta, bu durumda yakalananlar mahkeme kapılarında bekletilmektedir. Ama dağı taşı ormansızlaştıranlara ses çıkarılmamaktadır. Bu yasayı çerçevenin içine koymuşlar. Yasa yere inip Ormanın içine girip, ormanın canını korumuyor. Ancak bugünlerde bu yasa sadece çerçevede asılı duruyor. Yasaya rağmen ormanlarımız, bağ ve bahçelerimiz şirketlere kurban ediliyor. Ormanda ağaç kesmeyi bırakın ormanlık alanları kökten traş ederek çıplak dağa dönüştürüyorlar. Sinop’ta, Kazdağlarında, otoyollardaki orman kıyımlarında olduğu gibi. Hele Siyanürle altın aranan yerlerdeki görüntü iç burkutucu. Traşlanmış, kazılıp kuyulaştırılmış çukurluklar, siyanür havuzları, toprak yığınları görüntüsü ile durum daha çirkinleşmiştir.

Ülkemizde geçmiş yıllarda gerçekten ormana zarar verenlere büyük cezalar verilirdi. Hatta kendi mülkiyetindeki ağacı veya ormanı kışlık yakacak için kesmesi bile izine bağlıydı. Şimdi hala yasada öyle görünmesine rağmen, herhangi işlerliği kalmamış bu yasanın.  Gerçi orman koruma memurların çok sıkıntılı iş ve işlemleride oluyor. Biz sorunun ormanı koruma noktasından irdelediğimizden, sadece o yönüyle ilgilenmekteyiz. Gerçekten de o zamanlar ormanlarımız yasaya uygun korunuyorlardı. Ama şimdi öyle değil. Bazen bazı yerlerde ceza sesleri çıkıyor. Ancak bu sıradan insanlara yapılıyor. Yani siyasi iktidar yanlısı olmayanlardır. Bununla yasayı uygulattıklarının mesajını veriyorlar. Ancak madden ve nükleer santraller ve otoyollar için kesilen yüzbinlerce ormanı yasalar her nedense görmüyor.

 “Madde 91 – (Değişik : 23/1/2008-5728/198 md.) 14 üncü maddenin (A) ve (B) bentleri ile yasak edilen fiillerden dikiliden ağaç kesenler, kökünden sökenler veya hayatiyetini sona erdirecek şekilde boğanlar, ağaçlardan yalamuk, pedavra, hartama çıkaranlar üç aydan beş yıla kadar hapis ve bin güne kadar adlî para cezasıyla cezalandırılır. Ancak suçun konusunun münhasıran yakacak nitelikte emval veren ağaç olması halinde, verilecek ceza yarı oranında indirilir. Suçun konusunun fidan olması halinde birinci fıkraya göre verilecek ceza bir kat artırılır. Fidan ekim sahasını bozan kişi bir yıldan beş yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır. Birinci fıkradaki ağaç kesme ve sökme fiillerinin işlenmesinde motorlu araç ve gereçler kullanılması halinde verilecek ceza bir kat artırılır. Ancak, fidanlar hakkında bu hüküm uygulanmaz.

Bu fiillerin, 3 üncü madde gereğince orman rejimi altına alınan yerlerde veya 23 üncü, 24 üncü ve 25 inci maddeler gereğince muhafaza ormanı veya milli park olarak ayrılmış ormanlarda işlenmesi halinde verilecek idarî para cezası beşyüz Türk Lirasından az olamaz. Bu fiilin konusunu oluşturan veya işlenmesi suretiyle elde edilen eşyanın mülkiyetinin kamuya geçirilmesine de karar verilir

Bu Kanunun 19 uncu maddesi hükümlerine aykırı olarak ormanlara izinsiz hayvan sokanlarla, ormana başıboş hayvan girmesine sebep olanlara beher kıl keçi için altı Türk Lirası, büyükbaş hayvanların beheri için üç Türk Lirası, küçükbaş hayvanların beheri için bir Türk Lirası idarî para cezası verilir”

Burada sadece birkaç başlık alıntı yaptım. Mevzuat çok uzun ve hep değişiklik ekleri, ek maddeler, ek fıkralar vb. vb. yeni düzenlemelerle yukarıdaki cezaları boşa çıkaracak bir çok yeni düzenlemelerle orman talanının yolu yine yasalar delinerek yapılmaktadır. Kısaca duruma göre orman yasası yok sayılarak doğamız kıraçlaştırılmakta ve yok oluşu hızlandırılmaktadır. Şimdi birde diğer ülkelerde orman kıyımına, ağaç kesmeye veya yeşile zarar vermeye karşı getirilen ceza ve diğer hükümlere bir bakmak gerekiyor.

İlk örnek; Suudi Arabistan’da herhangi bir ağacı veya bir bitkiyi kesmeyi ya da mantar organizmasını öldürmeyi düşünen biri bunun cezasının 10 yıl hapis ve 8 milyon dolara kadar para cezasına varabileceğini göz önüne almalıdır. (1)

Komşumuz Yunanistan’da ise: Suçun vasfına bağlı olarak izinsiz veya yasadışı şekilde ağaç kesildiği belirlenirse, bir yıla kadar hapis ve 5000 euroya kadar para cezası verilebiliyor.(2)

Antik dönem insanları için zeytin ağacı yararları ve yüklenilen anlamlarla bir tapınma nesnesidir. O dönemde zeytin ağacı öylesine kutsanmıştır ki, bir zeytin ağacını kesmek günahların en büyüğü olarak kabul edilmiştir. Yunanistan’da 3000 bin yıl önce zeytin ağacı kesmenin cezası da ölümdür. (3) Özellikle zeytin ağacını kesilmesi, sökülmesi ağır yaptırım gerektirirken, Aydın’da jeotermel şirketler zeytinlikleri talan etmeye devam ediyorlar.

Almanyada ise durum aynen şöyledir; Cezalar bazı eyaletlere abartı derecesinde çok ağır. Mesela 150.000 € ya kadar cezalar var. Almanya’da sadece insanların değil tüm canlıların hayatı önemli. Hayvan veya bitki farketmez. Kanunlar canlıları korumaya yönelik. Endüstri alanında kullanılan keresteler inanılmaz bir hassasiyetle korunuyor. Kendi bahçenizde, kendinize ait bir ağacı devletten izin almadan kesemezsiniz. Bu önlemlerin sonucu olarak yemyeşil ve tertemiz havası olan bir Almanya karşımıza çıkıyor.” (4)

Polonya’da Tarihi öneme sahip ormanlık alanda devlet tarafında yapılmak istenen kesime karşı AB ülkeleri polonyayı yargı önüne çıkarmışlar:  Lüksemburg merkezli Avrupa Adalet Mahkemesi,  Polonya’yı kesimleri derhal durdurmadığı takdirde her gün için 100 bin euro cezaya çarptıracağını açıkladı. (5)

ABD’de, Eski ağaçları kesmeden önce yenilerini dikmemiş ve yapmayı planladıkları girişimden yetkilileri haberdar etmemiş olan Percy kardeşler şimdi 450 bin dolarlık ceza ile karşı karşıya. (6)

İtalya’nın Como bölgesinde, mangal yaparken orman yangınına sebep olmakla suçlanan iki üniversite öğrencisine 13,5 milyon euro para cezası verildi. (7)

İspanya’nın başkenti Madrid’in Alcobendas Belediyesi, özel bir mülkiyetinde bulunan asırlık ağaçları izinsiz ve yasa dışı kesmekten dolayı, futbolcu Sergio Ramos’a bağlı olan bir şirkete 250 bin euro para cezası verilmesi kararı aldı…. Belediye Meclisinde yapılan olağanüstü toplantıda oy birliğiyle alınan karar gereği, para cezasının yanı sıra, futbolcu Sergio Ramos’a kesilen 90’a yakın asırlık, meşe, kavak ve çam ağaçlarının yerine üç katı daha fazla ağaç dikilmesi cezası da verildi. (8)                               

 Japonya’nın büyük üçüncü kenti Osaka’daki Kayaşima tren istasyonu, Japonların tasarımda doğaya saygısını tüm dünyaya kanıtlayan bir örneğe sahip. Yıllar önce nüfus artışı sebebiyle istasyonu genişletme çalışmaları kapsamında bu ağacın kesilmesi planlanıyordu. Ancak halk tepki gösterdi ve yetkililer, ağacı kesmek yerine istasyonun inşaat planını değiştirmek zorunda kaldı. (9)

İngiltere’de evinin önündeki 90 yıllık bir ağacı kesmek için belediyeden izin alamayan Stephen Lawrence, kasıtlı bir şekilde ağaca zarar verince 60 bin sterlin  tazminat cezasına çarptırıldı. (10)

Kanada’da ise bırakın ağacı, parklardaki koparılacak çiçeğin cm’sine göre ceza keserken. Ancak ülkemizde ormanlarımızı kökten traş etmektedir. Ormanların traşlanmasına bile içi sızlayıp bir ceza kesen olmuyor.

---

Kaynaklar:

(1)- turkish.aawsat.com/ 5 Mart 2020 Suidi Arabistanda ağaç kesene 8 milyon dolar ceza.

(2)-Pelin Cengiz. Bizde ağaç kesmek serbest, komşu’da hapis.

(3)- Zeytin Ağaçları Efsanesi. Çiftlik dergi.

(4)- 11.8.2019 Almanya’da izinsiz ağaç kesmenin cezası.

(5)- AB’de Ağaç Kesme Cezası. DHA. 21 kasım 2017

(6)- tr.euronews.com. kendi arazilerinde ağaç kesen kardeşlere yarım milyon dolar ceza.

(7)- bbc.com 17 Nisan 2019

(8)- trtspor.com.tr AA. 19.07.2019

(9)- onedio.com 07.02.2017 Doğaya saygının adresi Japonya.

(10)- britisyasam.co.uk. 90 yıllık ağacı kesene verilen ceza.